Stichting What Design Can Do
Inleiding
What Design Can Do (WDCD) is een internationaal platform dat publieke aandacht vraagt voor de maatschappelijke impact van design. WDCD brengt designers uit alle disciplines en windstreken samen met professionals uit de creatieve industrie, beleidsmakers en beslissers van overheden, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Dat doet de organisatie door middel van conferenties, een publieksprogramma, een online platform en een jaarlijks terugkerende internationale designcompetitie. WDCD heeft als doel het etaleren, stimuleren en benutten van de kracht van design als factor voor maatschappelijke vernieuwing.
In de periode 2017-2020 zet WDCD in op versteviging van de organisatie en op vergroting van het publieksbereik om de maatschappelijke impact van design met meer kracht te kunnen propageren. De creatief-inhoudelijke doelstelling van WDCD is om te transformeren van inspiratie naar activatie. WDCD wil, onder meer via het nieuwe WDCD Challenge-programma, designers wereldwijd uitdagen om te bewijzen dat designoplossingen kan bieden voor lastige maatschappelijke vraagstukken.
Op de planning staan twee meerdaagse WDCD-conferenties per jaar (één in Amsterdam en één São Paulo) en tenminste één nieuwe WDCD Challenge per jaar. Thema’s zijn maatschappelijke kwesties als obesitas, vergrijzing, de kosten van de gezondheidszorg, milieu en klimaat, geweld en criminaliteit en het ontspoorde financieel-economisch systeem. WDCD streeft naar uitbreiding van het online platform tot een op video gebaseerd nieuws- en interactiekanaal, verbreding van het publieksprogramma rond de conferentie in Amsterdam en samenwerking met mediapartners.
De meerjarige subsidie die aan het AFK wordt gevraagd bedraagt gemiddeld € 90.000 per jaar en is bedoeld voor het geheel van activiteiten.
Artistiek-inhoudelijke kwaliteit
De commissie beoordeelt de artistiek-inhoudelijke kwaliteit als voldoende. Op vormgevingsgebied is WDCD een van de weinige initiatieven in de stad die design centraal stelt en een netwerkgelegenheid met internationale sprekers biedt. De commissie vindt het initiatief in die zin onderscheidend dat er geen soortgelijk evenement in de stad is op het gebied van design. The Next Web stipt weliswaar ook gelijksoortige onderwerpen aan maar dan met name op het gebied van nieuwe media.
De commissie is echter kritisch over de inhoudelijke kant van de activiteiten. WDCD hanteert in de ogen van de commissie een sociaal georiënteerde visie die ervan uitgaat dat design iets voor de wereld kan betekenen, oplossingsgericht kan werken. Er worden maatschappelijke problemen geagendeerd, maar er wordt naar mening van de commissie weinig invulling gegeven aan een artistiek-inhoudelijke visie. De commissie vindt de letterlijke betekenis van de naam van de organisatie "What Design Can DO" prominenter aanwezig dan de visie op wat design inhoudelijk is, of kan betekenen in de beoogde context. Het resultaat is naar mening van de commissie een vrij generieke visie die op een wijdlopig aantal vlakken wordt ingezet. Elk onderwerp kan een mogelijk thema voor volgende activiteiten zijn. Uit de aanvraag wordt de commissie weinig duidelijk wat de samenhang in de programmering is afgezien dat alle activiteiten design als factor gemeen hebben. Er zijn wel overkoepelende thema’s, maar inhoudelijk uitgewerkte, gelaagde programmalijnen lijken te ontbreken. Artistiek-inhoudelijk gezien is daarmee een onvoldoende duidelijk profiel te herkennen. Nu WDCD verder wil groeien is dat naar mening van de commissie vooral in de toevoeging van nieuwe activiteiten, maar onvoldoende in aanscherping van de artistiek-inhoudelijke visie.
Voor het specifieke publiek hebben de activiteiten voldoende zeggingskracht. Of het aanbod te allen tijde weet te verrassen en nieuwe inzichten geeft, is lastig te peilen, aangezien het professionele publiek over het algemeen goed is geïnformeerd. Echter als gekeken wordt naar de netwerkfunctie van de activiteiten dan is de commissie van mening dat de organisatie daar een positieve rol vervult die aansprekend is voor de doelgroep.
De activiteiten komen in de ogen van de commissie op productioneel vlak met vakmanschap tot stand. De organisatie heeft een goed netwerk en weet sprekers van over de hele wereld aan zich te binden. De aanvraag maakt indruk vanwege de professionele attitude en de energie die er vanaf spat. Die kwaliteiten zijn ook terug te zien in de activiteiten van de afgelopen jaren. Zoals hierboven al gezegd, is de commissie van mening dat het vakmanschap in de samenstelling van de programmering aandacht verdient.
Zakelijke kwaliteit
De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als voldoende. De bedrijfsvoering was de afgelopen jaren voldoende stevig, maar komt volgens de commissie de komende jaren onder druk te staan. WDCD werkte vooral met freelancers en verwierf inkomsten uit verschillende bronnen. Hierdoor liep de organisatie weinig risico. De komende periode wil de stichting de organisatie bestendigen door naast de creatief en zakelijk directeur drie projectleiders aan te stellen voor de kernactiviteiten Conferentie, Challenge en Online Platform. De organisatie wordt stap voor stap opgebouwd. Per onderdeel zoekt men naar zo veel mogelijk spreiding van inkomsten. De commissie begrijpt dat uitbreiding noodzakelijk is om de nieuwe activiteiten te kunnen realiseren, maar ziet daarin wel een risico. Zij constateert namelijk dat het weerstandsvermogen beperkt is in verhouding tot het balanstotaal, de totale baten/lasten voor de komende periode en de gevraagde jaarlijkse subsidie. Vanwege de beoogde groei van het aantal activiteiten en de daarmee gepaard gaande verplichtingen is dit een belangrijk aandachtspunt voor WDCD. Desondanks zijn de risicoanalyse en de aanpak voor risicobeheersing in het ondernemingsplan vrij summier beschreven. De aanpak gaat vooral in op de spreiding van inkomsten en het beperken van inhuur bij tegenvallers.
Er is een mix aan inkomsten en de meerjarenbegroting is goed uitgewerkt. De eigen inkomsten als percentage van de totale baten nemen in de plannen toe van 76% in 2017 naar 97% in 2020. De commissie vindt dat een lovenswaardig streven, maar twijfelt aan de haalbaarheid van de begroting en daarmee ook aan de haalbaarheid van het percentage aan eigen inkomsten. De begroting laat zien dat de geraamde baten in 2017 verdrievoudigen ten opzichte van het peil van 2013/2014. Tegen het einde van de kunstenplanperiode zijn de baten nog eens bijna verdubbeld ten opzichte van 2017. De organisatie denkt dit voornamelijk te bereiken door een sterke verhoging van de sponsorinkomsten, die bijna de helft van de geraamde baten uitmaken en die vooral gekoppeld zijn aan de ontwikkeling van nieuwe activiteiten als challenges, incubators en consulting. De stijging is in de ogen van de commissie echter dermate groot dat zij twijfelt over het realisme van de begroting. Het tempo waarin de organisatie denkt dit verdienmodel te ontwikkelen ligt volgens de commissie te hoog. Dat neemt niet weg dat de commissie denkt dat de activiteiten die WDCD uitvoert en wil ontwikkelen een groot verdienpotentieel hebben. De commissie denkt dat de financiële betrokkenheid van het publiek en van opdrachtgevers als bedrijven en (lokale) overheden WDCD op termijn kostendekkend kan maken.
De organisatie heeft een bestuur van twee leden. In de aanvraag geeft de organisatie aan niet bekend te zijn met de Governance Code Cultuur, maar zich daar wel in te gaan verdiepen. De organisatie heeft geen visie de manier waarop zij de culturele diversiteit van personeel en bestuur denkt te bevorderen en te borgen.
Publiek
De commissie beoordeelt het criterium publiek als voldoende. WDCD weet de vakwereld goed te bereiken: de conferentie trekt 1500 bezoekers, voornamelijk bestaande uit vakpubliek. Dat is ook terug te zien in het bereik op social media. WDCD heeft een visie op de binding van bestaande en de ontwikkeling van nieuwe publieksgroepen. De doelgroepen binnen het vakpubliek zijn specifiek genoeg gedefinieerd. De doelgroep ‘maatschappelijk en cultureel geïnteresseerd publiek’ vindt de commissie daarentegen te breed om daarop een effectief marketingbeleid te kunnen ontwikkelen. Zeker gezien de ambitie voor de komende jaren om de activiteiten bij een breder publiek onder de aandacht te brengen is dat van belang vindt de commissie. Voor het bereik van het algemene publiek is en blijft WDCD sterk afhankelijk van de samenwerking met het Stedelijk Museum. Dat vindt de commissie een wat kwetsbare positie. Zeker nu er net een nieuwe directeur bij het Stedelijk Museum is die een nieuwe koers aan het uitzetten is. De commissie vindt dan ook dat het ondernemingsplan geen overtuigende strategie bevat voor het bereiken van een breder publiek.
De organisatie lijkt, afgaande op de cijfers in de aanvraag, aan publieksonderzoek te doen. Of dat werkelijk zo is en met welke intensiteit dat gebeurt, wordt echter nergens expliciet benoemd. De commissie constateert dat de totale bezoekersaantallen zijn vertekend door het bereik van de tentoonstelling in het Stedelijk Museum en webbezoekers op generieke wijze mee te rekenen. Een onderbouwing van het historische websitebezoek ontbreekt. Over de presentatie in het Stedelijk Museum tijdens de 2015 editie van het live-event gaf het AFK in een beschikking eerder aan dat de tentoonstelling – buiten het openingsevenement om – tamelijk onzichtbaar was en onvoldoende voorzien van context. Bovendien werd de billboard-expositie in de publieke ruimte vorig jaar niet volgens plan gerealiseerd. Dat alles overziend heeft de commissie weinig vertrouwen in de plannen voor wezenlijke uitbreiding van het publieksbereik.
De programmering van WDCD bevat sprekers uit de hele wereld, ook uit niet-westerse landen. In het publieksbeleid wordt er echter niet specifiek ingezet op het bereiken van een cultureel divers publiek.
Belang voor de stad: verbinding en spreiding
De commissie beoordeelt de verbinding als voldoende. WDCD werkt binnen de culturele sector met veel partijen in de stad op structurele basis samen. De organisatie verbindt zich wel met brede maatschappelijke, maar niet zozeer met stedelijke vraagstukken en de bewoners van Amsterdam. De organisatie houdt zich vooral bezig met landelijke en globale vraagstukken. De commissie beoordeelt de spreiding als voldoende. Er vinden activiteiten plaats in de stadsdelen Centrum, Zuid en Oost.
Na toepassing van de vier hoofdcriteria, zijn op de aanvraag van What Design Can Do ook de aanvullende criteria toegepast. De aanvullende criteria worden toegepast wanneer aanvragen gelijk eindigen en het budget ontoereikend is om al deze aanvragen te honoreren.
Aanvullend criterium Bijdrage aan veelzijdigheid
De bijdrage aan de veelzijdigheid van het Amsterdamse cultuuraanbod beoordeelt de commissie als goed. De commissie constateert dat er naast WDCD weinig andere organisaties in de Amsterdamse basisinfrastructuur zijn dan wel organisaties die in beginsel voor honorering van hun aanvraag bij het AFK in aanmerking komen, die zich bezighouden met design/vormgeving. Hiernaast vindt de commissie dat WDCD onderscheidend is binnen deze discipline doordat zij inhoudelijke perspectieven op (social) design vanuit de hele wereld samenbrengt in Amsterdam.
Aanvullend criterium Bijdrage aan evenwicht en samenhang in de keten:
De bijdrage aan het evenwicht en de samenhang in de culturele ‘keten’ beoordeelt de commissie als voldoende. De commissie constateert dat er naast WDCD veel andere presenterende instellingen in de Amsterdamse basisinfrastructuur zitten dan wel organisaties die in beginsel voor honorering van hun aanvraag bij het AFK in aanmerking komen. Echter, in vergelijking met deze andere organisaties onderscheidt WDCD zich door de overtuigende internationale netwerkfunctie die de organisatie biedt.
Conclusie
De commissie adviseert de aanvraag van stichting What Design Can Do te honoreren indien het budget dit toelaat. De commissie is van mening dat de stijging in voorgestelde baten en kosten te groot is en het effectieve publieksbereik nog relatief bescheiden. Veel van de nieuw te ontplooien activiteiten moeten zichzelf nog bewijzen in de aankomende periode en kunnen zichzelf grotendeels bedruipen. De commissie adviseert dan ook alleen structureel bij te dragen aan het live-event. Op grond van bovenstaande overwegingen adviseert de commissie de aanvraag van stichting What Design Can Do, indien het budget dit toelaat, met maximaal € 35.000 per jaar te honoreren. Gezien de kanttekeningen bij de zakelijke beoordeling adviseert de commissie om aan de eventuele honorering de verplichting te verbinden om uiterlijk 1 oktober 2016 het bestuur en toezicht volgens de Governance Code Cultuur te hebben ingericht en het AFK hiervan op de hoogte te stellen.