Tomoko Mukaiyama Foundation

Inleiding

De Tomoko Mukaiyama Foundation is de stichting achter het werk van pianiste en kunstenares Tomoko Mukaiyama. De organisatie beoogt de grenzen van muziek in verbinding met andere kunstdisciplines te verkennen en draagt hierbij de persoonlijke expressie van Tomoko Mukaiyama in zich mee, alsook haar zoektocht naar identiteit, vrouw-zijn en kunstenaarschap. Met dit uitgangspunt worden cross disciplinaire voorstellingen geïnitieerd en gerealiseerd. De organisatie werkt onder andere samen met Het Nationale Ballet, Stichting Stadsherstel Cultureel, EYE Filmmuseum, The Merchant House, Tokyo Dance Triënnale en het National Taichung Theater in Taiwan. Daarnaast heeft de organisatie artistieke partners, zoals architect Toyo Ito, choreograaf Mauro Astolfi, Noh speler Noboru Yasuda, kostuumontwerpster Slavna Martinovic en fotograaf Daisuke Yokota.

In de periode 2017-2020 zal de zoektocht van Tomoko Mukaiyama naar haar kunstenaarschap en identiteit een steeds grotererol gaan spelen, waarbij haar rol als maker en regisseur soms belangrijker zal worden - of lijken - dan die als pianist/performer. De aanvraag omschrijft het zoeken van een balans tussen haar ambacht, de piano, en die van conceptueel denker als één van de grote uitdagingen van de komende periode. Daarbij zijn volgens de aanvraag twee ambities van belang: het ontwikkelen van nieuwe podia voor experimentele muziek en kunst, en het vervullen van een culturele brugfunctie tussen Amsterdam en Japan, met name in de aanloop naar het culturele programma rondom de Olympische Spelen in Tokyo. De organisatie wil zo de rol vervullen van schakel tussen kunstenaars, ontwerpers, musici, performers en de stad.

De Tomoko Mukaiyama Foundation zal een derde van haar voorstellingen in Amsterdam spelen. Er wordt aangevraagd voor tenminste 45 voorstellingen. Het merendeel van de producties zijn coproducties met nationale en internationale (coalitie)partners. Hiervoor wordt een subsidiebedrag gevraagd van € 60.000 per jaar.

Artistiek-inhoudelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de artistiek-inhoudelijke kwaliteit als goed. Uit het organisatieplan spreekt een duidelijke visie, met goed uitgewerkte plannen voor de komende periode. Er is geen enkele twijfel over het vakmanschap: Tomoko Mukaiyama is een uitstekend pianiste, die zich onderscheidt doordat ze ook performer is en haar werk heel visueel is van opzet. In de ogen van de commissie is ze pionier op het vlak van multidisciplinaire uitvoeringen op het podium, iets wat nu zeer actueel is. Dit resulteert veelal in bijzondere producties die esthetisch zijn en heel eigen: performancekunst die een persoonlijke zoektocht centraal stelt, waar muziek altijd de hoofdrol in speelt en met een sterke zeggingskracht. Tomoko Mukaiyama omringt zich daarbij met een entourage van experimentele kunstenaars uit verschillende disciplines. De commissie ziet uit de activiteiten die de afgelopen periode gerealiseerd zijn, dat er sterk projectmatig gewerkt wordt.

In het organisatieplan wordt aangegeven dat Tomoko Mukaiyama zich in de komende jaren meer als maker en bedenker dan als performer wil manifesteren. Echter, de commissie constateert dat ze in vrijwel alle toekomstige producties zelf als performer optreedt. De organisatie profileert zich als laboratorium, productiekern en gezelschap, maar drijft vooral op Tomoko Mukaiyama zelf en leunt op de ontwikkeling van haar als kunstenaar. Dit maakt de Tomoko Mukaiyama Foundation ook bijzonder kwetsbaar.

Zakelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als zwak. Er is een algemene begroting opgemaakt voor de komende periode, voorzien van deelbegrotingen. Deze lijken op het eerste gezicht niet op elkaar aan te sluiten omdat de activiteitenlasten personeel niet in beide zijn opgenomen. Daardoor mist specificatie van deze kostenpost. De commissie is kritisch met betrekking tot de zakelijke uitwerking van het plan. Zo worden kosten en inkomsten van coproducties opgenomen, maar is het geheel van deze producties niet inzichtelijk gemaakt. Dat geldt voor bijvoorbeeld de producties die tot stand komen met Het Nationale Ballet en Club Guy & Roni. Het is voor de commissie dan ook niet vast te stellen in hoeverre deze cijfers realistisch zijn en waar de gevraagde bijdrage dan precies voor is bedoeld. Het bevreemdt de commissie dat niet meer inzicht wordt gegeven in de verhouding van de samenwerking met andere partners.

Verder constateert de commissie een aanzienlijke omzetstijging ten opzichte van de afgelopen periode. Die is naar de commissie meent niet realistisch voor een organisatie die focust op verdieping en niet zozeer op een substantiële uitbreiding van activiteiten. In het ondernemingsplan wordt deze stijging gerelateerd aan de blijvende artistieke ontwikkeling van de producties naar complexiteit, maar verder wordt dit niet toegelicht.

Er is een visie op en meerjarenaanpak voor het behalen van de beoogde inkomsten. Die is in de ogen van de commissie sterk afhankelijk van overheidsfondsen (en met name het Fonds Podiumkunsten) en dat verandert in de komende periode niet. Naast de coproducties die in het ondernemingsplan genoemd worden, wil de Tomoko Mukaiyama Foundation ook een aantal eigen producties (in Amsterdam) realiseren. Daarvoor wordt ook sterk op subsidie geleund; sponsoring en private bijdragen zijn beperkt. Uit de gerealiseerde activiteiten in het verleden maakt de commissie op dat de organisatie ad hoc werkt en daardoor een projectmatig karakter heeft. De commissie is van oordeel dat een onderbouwing voor structurele subsidiebehoefte ontbreekt. Een duurzame visie op het functioneren van de organisatie (die nu draait om de persoon Tomoko Mukaiyama) en het genereren van een evenwichtige financieringsmix die minder afhankelijk is van overheidsgelden ontbreekt.

De organisatie geeft in haar plan een uitgebreide risicoanalyse weer, waardoor het tegenslagen kan opvangen. Het betreft risico’s met betrekking tot langdurige verplichtingen, risico’s die typisch zijn voor het artistieke bedrijf en bezuinigingen die nodig zijn indien er geen additionele geldbronnen aangesproken kunnen worden. Er wordt niet ingegaan op tegenvallende subsidie inkomsten. Juist daarom is in de ogen van de commissie een evenwichtige financieringsmix van belang.

De Tomoko Mukaiyama Foundation werkt met een bestuur en hanteert de Governance Code Cultuur. De organisatie heeft een concrete visie en aanpak op de culturele diversiteit van het personeelsbestand en het toezicht.

Publiek

De commissie beoordeelt het criterium publiek als voldoende. De producties van de Tomoko Mukaiyama Foundation bereiken een breed publiek van alle leeftijden, geïnteresseerd in verschillende disciplines. Echter, een beschrijving en analyse van het beoogde publiek en doelgroep(en) ontbreekt. Uit het plan blijkt geen visie op en investering in een duurzame opbouw en uitbreiding van het beoogde publiek. Ook is voor de commissie niet duidelijk hoe de opgegeven publieksaantallen worden berekend, en met name voor de eigen producties. De populariteit van Tomoko Mukaiyama speelt mee in de marketing, veel hangt af van haar naam. In het ondernemingsplan wordt aangegeven dat zij haar publiek deelgenoot wil maken van haar zoektocht naar identiteit, vrouw-zijn en kunstenaarschap. De marketingstrategie daarvoor is echter niet geformuleerd. Bovendien valt op dat in de begroting geen kosten zijn opgenomen voor een medewerker marketing en communicatie. Gezien de hoeveelheid beoogde producties is dat in de ogen van de commissie wel essentieel voor een effectieve marketingaanpak.

De commissie constateert dat het bereik van de coproducties sterk leunt op de marketing van de beoogde partners waarmee wordt samengewerkt. Verder concludeert de commissie dat er in het ondernemingsplan niet ingegaan wordt op de culturele diversiteit van de beoogde doelgroepen.

Belang voor de stad: verbinding en spreiding

De commissie beoordeelt de verbinding als zwak. De Tomoko Mukaiyama Foundation verbindt zich niet met stedelijke vraagstukken, de bewoners van de stad of de buurt. De organisatie heeft een sterk landelijk en vooral internationaal karakter.

De commissie beoordeelt de spreiding als voldoende. De activiteiten vinden niet uitsluitend plaats in stadsdeel Centrum of stadsdeel Zuid.

Conclusie

De commissie adviseert de aanvraag van Tomoko Mukaiyama Foundation niet te honoreren.