Cello Biënnale Amsterdam

Inleiding

De Cello Biënnale Amsterdam is een tweejaarlijks festival dat plaatsvindt in het Muziekgebouw aan ’t IJ. Het festival presenteert de cello in al haar gedaanten en op alle niveaus en wil voor een groot Amsterdams publiek verbindingen maken met: Amsterdamse kunstenaars van verschillende disciplines, orkesten en ensembles, scholen, podia en bedrijven. Het programma ‘Hello Cello’ is bedoeld om het jongste talent te stimuleren, ‘Het Nationaal Cello Concours’ voor de ontwikkeling van jong toptalent en de ‘Biënnale Academie’ voor het begeleiden van dat talent en het ontwikkelen van nieuwe programma’s. Nieuwe muziek is een vanzelfsprekend onderdeel van de festivalprogrammering. De Cello Biënnale wil door middel van een actief opdrachtenbeleid een impuls geven aan de creatie van nieuwe werken voor cellosolo, cello-ensembles, cello en gemengd ensemble en cello en orkest. Het wil ook een festival zijn dat innoveert en een aanjagende functie heeft in onderzoek naar nieuwe presentatievormen van muziek. Het nodigt musici en theatermakers uit nieuwe muziektheatervoorstellingen te maken rondom de cello. Met nieuw muziektheater wil de Biënnale een dimensie toevoegen aan de festivalprogrammering, nieuw publiek bereiken en jonge musici die aan het begin van hun carrière staan inspireren. De Cello Biënnale werkt onder andere samen met Oorkaan, EYE, OBA, Splendor en het Van Gogh Museum.

In de periode 2017-2020 wil de organisatie inzetten op het exploreren van nieuw artistiek terrein, het begeleiden van laureaten van het Nationaal Cello Concours in het vormgeven van hun carrière, het versterken van het educatieve programma Hello Cello, het verstevigen en uitbreiden van nationale en internationale samenwerkingsverbanden en duurzaam opbouwen van nieuw publiek. Daarnaast voorziet de Biënnale een toename van internationale contacten en internationale samenwerking, zoals met De Filharmonie en het Koningin Elisabeth Concours in Brussel, de Kronberg Academy in Duitsland en een aantal internationale conservatoria waarvan studentengroepen de afgelopen edities van de Biënnale hebben bezocht.

De Cello Biënnale Amsterdam wordt in de periode 2013-2016 structureel ondersteund door de Gemeente Amsterdam met een bedrag van € 99.890 per jaar. In het kader van het Kunstenplan 2017-2020 vraagt de Cello Biënnale Amsterdam een subsidie van € 140.000 per jaar.

Artistiek-inhoudelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de artistiek-inhoudelijke kwaliteit als zeer goed. De Cello Biënnale Amsterdam is in relatief korte tijd uitgegroeid van een concours met iets eromheen tot een artistiek inspirerend festival met de cello als middelpunt. Daarbij worden veel organisaties, ensembles en solisten van internationale statuur betrokken. Nieuwe composities, nieuwe presentatievormen en uitgebreide educatie- en talentontwikkelingstrajecten gaan hand in hand met een nog steeds traditioneel concours en een klassieke programmering. De commissie vindt dat de programmering vakkundig is opgebouwd en dat ook het van de musici en kunstenaars die bij het festival worden betrokken van hoge kwaliteit is. De cellobiënnale is niet meer weg te denken uit Amsterdam en de plannen voor 2017-2020 maken de commissie nieuwsgierig.

In het ondernemingsplan is een heldere visie geformuleerd op de artistiek-inhoudelijke ontwikkelingen die de organisatie beoogt op de langere termijn, in relatie tot de positie die de organisatie inneemt binnen de sector, de discipline en de culturele keten. De beoogde activiteiten sluiten hier goed op aan en getuigen van een herkenbaar artistiek-inhoudelijk profiel. De Cello Biënnale heeft een voortrekkersrol en weet de cello (en de muziek voor het instrument) een ander imago te geven. Dat is in de ogen van de commissie lovenswaardig.

De opzet van de Cello Biënnale heeft naar het oordeel van de commissie een grote zeggingskracht. Het festival is een happening: ieder concert weet het publiek te raken en ook de randprogrammering draagt bij aan de belevingswaarde van het festival. Door de brede invulling is het festival voor alle leeftijden en doelgroepen aantrekkelijk. De commissie vindt de programmering onderscheidend door de manier waarop het festival talentontwikkeling combineert met namen van wereldklasse.

Zakelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als goed. De begroting is helder van opzet en geeft voldoende basis om de voorgenomen ambities te realiseren. De organisatie wil het aantal activiteiten uitbreiden; het festival wordt met een dag verlengd. De redenen waarom de organisatie om een hogere bijdrage vraagt, zijn onder andere de uitbreiding van het aantal educatieve en talentontwikkelingsactiviteiten, de versterking van het festivalprogramma en de versterking van de festivalstaf. Echter, de kosten zijn aanzienlijk veel hoger terwijl niet aannemelijk wordt gemaakt waarin de meerwaarde van deze aspecten  ligt voor het festival zelf.

De Cello Biënnale heeft een goede financieringsmix met substantiële bijdragen uit recettes en private fondsen. Daarnaast is de organisatie actief op gebied van sponsoring en mecenaat (Casals kring). Men streeft naar een verhoging van inkomsten uit bijdragen van het publiek om zo een grotere financiële onafhankelijkheid te bewerkstelligen. De organisatie is in staat de exploitatie zo nodig tijdig aan te passen op veranderende financiële omstandigheden. De wendbaarheid die hiermee ontstaat is in de ogen van de commissie een goede manier om risico's het hoofd te kunnen bieden.

De organisatie werkt met een bestuur en hanteert de Governance Code Cultuur. De bestuurssamenstelling zal de komende jaren veranderen omdat de zittingstermijn van enkele bestuursleden de komende periode afloopt. Er is geen concrete visie en aanpak op de culturele diversiteit van het personeelsbestand en het toezicht.

Publiek

De commissie beoordeelt het criterium publiek als ruim voldoende. De commissie constateert dat de laatste edities van de Cello Biënnale een uitstekend bereik hadden: een hoge bezettingsgraad voor de avondconcerten, veel jong publiek bij de activiteiten, zeer veel media-aandacht en succesvolle educatieprojecten.
Hoewel de organisatie de ambitie heeft om in te zetten op duurzame opbouw van publiek, mist de commissie een heldere visie en werkwijze hierop. Het marketingplan bij de aanvraag is mager; enkel een bezoekersanalyse wordt weergegeven. Het ondernemingsplan gaat niet in op specifieke doelgroepen en op welke manier die te bereiken zijn. De commissie constateert dat er regelmatig publieksonderzoek plaatsvindt en raadt de organisatie aan om publieksonderzoek te blijven doen, uitgangspunten helder te verwoorden en een doelgroepenbeleid uit te werken. Ze beklemtoont het belang van een goede visie op bereik en een uitgewerkte marketingstrategie.

De educatie-activiteiten bereiken een zeer cultureel divers publiek. Dit bereik zal voor de komende edities zeer waarschijnlijk niet anders zijn. Dat wordt ook duidelijk benoemd in het ondernemingsplan.

Belang voor de stad: verbinding en spreiding

De commissie beoordeelt de verbinding met de stad als voldoende. Het festival draagt bij aan een samenhangende Amsterdamse cultuursector door coalities en verbindingen met samenwerkingspartners als het Van Gogh Museum, de OBA en Eye. De organisatie verbindt zich niet met stedelijke vraagstukken, bewoners of de buurt en/of andere maatschappelijke organisaties in de stad.

De commissie beoordeelt de spreiding als goed. Het festival vindt plaats in stadsdeel Oost. Daarnaast zijn verschillende activiteiten overal in de stad gesitueerd, waarvan de educatieprojecten bijna alle stadsdelen aandoen.

Conclusie

Op basis van voorgaande bevindingen adviseert de commissie de aanvraag gedeeltelijk te honoreren voor € 110.000 per jaar. De reden daarvoor is dat voor de commissie niet duidelijk is op welke manier de substantieel hogere kosten het festival ten goede komen. De commissie is bij het bepalen van het adviesbedrag uitgegaan van de huidige kunstenplanbijdrage en de subsidie die de organisatie in de afgelopen periode in aanvulling daarop ontving van het AFK op projectbasis.