Leo Smit Stichting

Muziek / muziektheater
Aangevraagd: € 32.500
Toegekend: € 0

Inleiding

De Leo Smit Stichting verzamelt en verspreidt kennis over componisten die in de Tweede Wereldoorlog vervolgd werden. Samen met haar partners wil de Leo Smit Stichting  Amsterdams cultureel erfgoed tot leven brengen voor een internationaal publiek van jong tot oud, in en tot ver buiten Amsterdam. Het grootste deel van de activiteiten van de stichting vindt plaats in Amsterdam. Met het organiseren van de Leo Smit Prijs en zondagochtendconcerten wil de stichting een podium bieden aan jong talent.

In de periode 2017-2020 zet de stichting de Uilenburger Concerten voort, waarin geëxperimenteerd wordt met nieuwe ontdekkingen van verboden en vergeten muziek. Binnen deze concertenreeks wil de stichting vernieuwen door de samenwerking te zoeken met andere kunstdisciplines, om zo het verhaal achter de muziek te presenteren. Eenmaal per jaar is er de gelegenheid om muziek met een groter ensemble te programmeren.

Daarnaast onderneemt de Leo Smit Stichting nieuwe activiteiten (waaronder bijvoorbeeld de Leo Smit Prijs voor jonge musici) om vervolgde en vergeten componisten onder de aandacht van een breder publiek te brengen in Amsterdam, in Nederland en internationaal. De stichting wil een breder en nieuw publiek bereiken met herontdekte muziek.

Met een Engelstalige repertoirecatalogus en verschillende samenwerkingsprojecten wil de stichting zich ook internationaal profileren. Op zakelijk gebied streeft de Leo Smit Stichting naar de handhaving van een gunstige financieringsmix. De toegangsprijs voor de Uilenburger Concerten wordt iets verhoogd en  opgetrokken tot marktconform niveau. Daarbij blijft de stichting een beroep doen op private fondsen. De stichting blijft functioneren als een netwerkorganisatie die resultaten wil behalen in samenwerking met partners. De inhuur van extra freelance capaciteit is voorzien voor het organiseren van de zondagochtendconcerten en voor het ontwikkelen van de rol als kennismakelaar. Dankzij een continuïteitsreserve en een bijzondere bestemmingsreserve kan de stichting investeringen plegen en ondernemersrisico nemen.

De Leo Smit Stichting wordt in de periode 2013-2016 ondersteund door de Gemeente Amsterdam voor een bedrag van € 21.200 per jaar. In het kader van het Kunstenplan 2017-2020 vraagt de Leo Smit Stichting een subsidiebedrag van € 32.500 per jaar.

Artistiek-inhoudelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de artistiek-inhoudelijke kwaliteit als voldoende. In het plan wordt een visie geformuleerd op de artistiek-inhoudelijke ontwikkelingen die de organisatie beoogt op de langere termijn. Het betreft in essentie het voortzetten van dat wat de organisatie al sinds haar oprichting doet: het onder de aandacht brengen van vervolgde en vergeten componisten. De organisatie richt zich op een niche en dat is haar onderscheidende kracht. De Leo Smit Stichting geeft aan zich de komende jaren wederom te willen richten op het uitvoeren van hedendaagse composities. De commissie constateert echter dat niet duidelijk gemaakt wordt hoe dit streven zich verhoudt tot de missie om verboden en vergeten werken uit de oorlogsperiode over het voetlicht te brengen. De keuze voor de beoogde componisten komt op de commissie daarbij over als willekeurig.

In de programmering alsook in de visie van de organisatie mist een vertaalslag naar de huidige tijd. Daardoor is het de commissie onvoldoende duidelijk hoe de stichting denkt te zorgen dat het werk van de organisatie een actuele waarde behoudt en relevant blijft. Zodoende vraagt de commissie zich af of de meerwaarde van de organisatie op lange termijn in stand kan blijven. Vanuit de missie van de organisatie moet het mogelijk zijn om een programmering neer te zetten die inspeelt op de maatschappelijke actualiteit en daardoor zeggingskracht heeft en houdt. Denk daarbij bijvoorbeeld aan componisten die oorlogsgebieden van vandaag de dag moesten ontvluchten. De voorliggende plannen getuigen daar echter niet van.

De organisatie heeft haar plannen voor de toekomst weliswaar globaal beschreven, maar een concreet activiteitenplan ontbreekt. Voor de commissie is het daardoor niet vast te stellen hoe, waar en wanneer de beoogde activiteiten werkelijk plaats zullen vinden. De commissie vindt dat de concerten in het kader van de Zwarte Avonden (in particuliere huizen of historische gebouwen wordt muziek uitgevoerd die in de oorlog verboden was, waarbij de musici vertellen over ervaringen van componisten en musici in de oorlog) tot de verbeelding spreken en in potentie zeggingskracht hebben voor Amsterdam, omdat ze specifiek betrekking hebben op de stad en duidelijk in lijn zijn met de inhoudelijke missie van de Stichting. Er worden echter geen samenwerkingspartners genoemd en het ontbreekt aan een praktische uitwerking van dit voornemen, zodat niet blijkt of de organisatie inzicht heeft in de organisatorische consequenties en het mogelijke publieksbereik van deze reeks.

Hoewel er in het maatschappelijke karakter van de projecten potentie schuilt voor het ontwikkelen van interessante educatieve activiteiten, formuleert de stichting op dit vlak weinig uitgewerkte plannen. Uit de terugblik op de afgelopen kunstenplanperiode blijkt dat de educatieve activiteiten moeizaam verliepen. Hierop wordt niet gereflecteerd in het ondernemingsplan. Met het oog op de doelstelling van de organisatie om de nagedachtenis van Leo Smit en andere componisten uit de oorlogsperiode levend te houden, is educatie in de ogen van de commissie de aangewezen wijze daartoe. Ook in het advies van de Kunstraad uit het vorige Kunstenplan is de organisatie daar al op gewezen. Het is daarom belangrijk dat die plannen concreet en helder zijn om een goed resultaat te boeken.

De commissie waardeert de opzet van de Leo Smit Prijs, die jonge musici een podium geeft. Zij constateert echter dat het bereik en de impact hiervan beperkt blijven.

De commissie is overtuigd van het vakmanschap van de musici die verbonden zijn aan de Leo Smit Stichting. Zij hebben hun sporen ruimschoots verdiend.

Zakelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als ruim voldoende. De commissie vindt dat de Leo Smit Stichting een redelijk gezonde bedrijfsvoering heeft. De organisatie heeft een goede reputatie en heeft haar activiteiten steeds met bescheiden middelen weten te organiseren. De organisatie geeft aan te beschikken over een continuïteitsreserve en een bijzondere bestemmingsreserve waarmee de stichting investeringen kan doen en ondernemersrisico kan nemen.

De begroting voor de komende jaren laat hoge beheerslasten zien. De commissie vindt deze niet in verhouding staan tot de activiteiten die de organisatie wil gaan realiseren.

De commissie heeft waardering voor het relatief hoge eigen inkomstenpercentage dat in het verleden werd behaald en het streven van de stichting dit voor de toekomst vast te houden.

De Stichting is ook succesvol gebleken op het gebied van crowdfunding. Echter, de financieringsmix is niet in balans: voor de begroting 2017-2020 wordt sterk geleund op het AFK.

De Leo Smit Stichting heeft gekozen voor een bestuursmodel. De commissie constateert dat de leden van het bestuur voor onbepaalde tijd zijn aangetreden. Dit is niet conform de Governance Code Cultuur.  Er ontbreekt een visie op de diversiteit van bestuur en medewerkers.

Publiek

De commissie beoordeelt het criterium publiek als zwak. De Leo Smit Stichting kan bogen op een kleine groep trouwe bezoekers van liefhebbers en geïnteresseerden. De jaarverslagen laten zien dat de concerten van de stichting een zeer beperkt bereik hebben. De commissie mist een visie op een duurzame opbouw van publiek.

Het ondernemingsplan focust op de bestaande doelgroepen, die vrij klein zijn en weinig groeipotentie hebben. Dat zijn bijvoorbeeld mensen met interesse in zowel de Tweede Wereldoorlog als klassieke muziek, professionals binnen de klassieke muziek, mensen met een wetenschappelijke of journalistieke achtergrond en (de achterban van) gelijkgestemde organisaties zoals Nieuw Geneco en het Nederlands Muziek Instituut (waarvan het bereik in Amsterdam zeer beperkt is). De commissie vindt dat de stichting hier weinig ambitie aan de dag legt en zijn eigen doelstelling tekort doet.

Er is de afgelopen jaren geen publieksonderzoek gedaan, dat is gepland voor 2016. De organisatie lijkt niet voornemens in de periode 2017-2020 publieksonderzoek te gaan doen. Door de concerten in Splendor heeft de organisatie weliswaar de indruk dat er meer jonge mensen naar de concerten komen, maar een gerichte aanpak om deze doelgroep te bereiken en een duurzame relatie met ze op te bouwen ontbreekt.

De commissie is van mening dat de stichting ook in de communicatie-uitingen, zoals bijvoorbeeld de website, de kans om een potentieel breder publiek aan te spreken laat liggen.Vanuit de missie en het gedachtengoed zou de stichting oog moeten hebben voor het bereiken van een cultureel divers publiek in Amsterdam. De commissie constateert echter dat dat niet het geval is.

De stichting heeft als doelstelling het onder de aandacht brengen van vergeten componisten voor een breder publiek. Daaraan wordt in de beschrijving van de marketingdoelstellingen echter niet gerefereerd. Het ondernemingsplan opent met: “Een stad die haar verleden vergeet, loopt het gevaar zich door de toekomst te laten verrassen.” Het bevreemdt de commissie daarom dat in de marketingdoelstellingen de visie en het dna van de stichting niet genoemd wordt. Juist in deze tijd is het volgens de commissie zaak om met het gedachtengoed van de stichting zoveel mogelijk Amsterdammers te bereiken. Wat hiervoor de potentiële partners zijn in Stadsdeel West, Oost, Nieuw-West of Zuid-Oost, wordt niet aangegeven.  Het Nationaal Comité 4 en 5 mei bijvoorbeeld, zou hierbij zeker ook van betekenis kunnen zijn. Daar wordt niet op ingezet.

Belang voor de stad: verbinding en spreiding

De commissie beoordeelt de verbinding als zwak. Het plan biedt weliswaar aanknopingspunten om verbinding te maken met Amsterdam, zoals bij de Zwarte Avonden en educatieve activiteiten, maar de commissie mist een concrete uitwerking daarvan en is daardoor niet overtuigd van de haalbaarheid. De organisatie heeft aandacht voor de Joodse cultuur en geschiedenis van Amsterdam, maar verbindt zich niet met de actuele stedelijke vraagstukken die daaraan gerelateerd zouden kunnen worden. Het plan laat weinig ambitie zien om coalities aan te gaan met organisaties in Amsterdam die het gedachtengoed van de organisatie deelt. In de afgelopen periode is de beoogde samenwerking met het Joods Historisch Museum niet gerealiseerd. Dat is in de ogen van de commissie een gemiste kans en zij betreurt dat er in het huidige plan niet op wordt gereflecteerd. De Leo Smit Stichting mist daardoor de kans haar boodschap beter uit te dragen en als organisatie van grotere betekenis te zijn in de stad.

De commissie beoordeelt de spreiding als zwak. Er is geen visie op de spreiding van activiteiten in de stad. De activiteiten vinden voornamelijk plaats in het centrum van Amsterdam.

Conclusie

Op basis van voorgaande bevindingen adviseert de commissie de aanvraag van de Leo Smit Stichting niet te honoreren.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Muziek en Muziektheater.