FIBER

Inleiding

Fiber functioneert als een platform voor talentontwikkeling voor startende digitale kunstenaars. Fiber presenteert, ondersteunt en (co)produceert het werk van jonge makers. Bij Fiber staat de invloed van digitale technologie op de productie van kunst, cultuur en maatschappij centraal. De naam Fiber komt voort uit de missie van de organisatie om de vezels van nieuwe nodes en netwerken te onderzoeken, te verbinden en vast te leggen in artistieke producties. Hierbij wordt gekeken naar de relatie tussen mens en technologie en haar omgeving. Fiber wil interdisciplinaire werken laten ontstaan tussen domeinen als beeldende kunst, podiumkunsten, design, engineering, architectuur, wetenschap en journalistiek en een podium bieden aan nieuwe culturele kennisproductie door audiovisuele kunstenaars, digital designers en creatieve programmeurs. De organisatie richt zich op speciale belevingen voor het publiek: van kamergrote installaties tot experimentele online projecten.

Fiber organiseert de komende periode vier activiteiten: BUILD, Coded Matter(s), Fiber Festival en
Plug-In. Hieromheen vinden meet-ups, workshops en masterclasses plaats. In de activiteiten staan drie thema’s centraal: The Body As Interface, Digital Tools & Communities en Media Materialities & Future Processes. Nieuw is het productieprogramma BUILD waarin Fiber vier jonge makers aan de organisatie verbindt die nieuw werk ontwikkelen. Ook het stadsbrede programma Plug-In, dat door
co-programmering tot stand komt, is een nieuw programmaonderdeel. Naast de huidige presentatie-rol die Fiber in de afgelopen vijf jaar vervulde met tentoonstellingen en buitenlandse uitwisselingen, is een groei van de producerende activiteiten een prioriteit voor de organisatie.

De meerjarige subsidie die aan het AFK wordt gevraagd bedraagt gemiddeld € 192.500 per jaar en is bedoeld voor het geheel van activiteiten.

Artistiek-inhoudelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de artistiek-inhoudelijke kwaliteit als ruim voldoende. Het oordeel van de commissie over de activiteiten loopt uiteen. De commissie is beduidend positiever over
Coded Matter(s), het Fiber Festival en Plug-In dan over BUILD.

Fiber heeft een eigen artistieke visie op de invloed van de post-digitale wereld en hoe dat te vertalen naar een programma. Deze visie is helder uitgewerkt en wordt volgens de commissie in de activiteiten
Coded Matter(s), Fiber Festival en Plug-In goed vertaald in een voldoende samenhangende programmering. De thema’s sluiten goed aan bij het profiel van de instelling. De commissie waardeert de open, netwerktgerichte en frisse houding die spreekt uit de activiteiten van de afgelopen jaren en de plannen voor de toekomst. Er wordt veel samenwerking gezocht met andere organisaties en de gunfactor onderling is hoog. Doordat innovatie een grote rol speelt in het programma, weerspiegelt Fiber de tijdsgeest. Door zich slim te binden aan nationale en internationale partners van niveau heeft de instelling in de afgelopen jaren bewezen met minimale budgetten een bescheiden, maar artistiek-inhoudelijk groeiend platform te kunnen bieden aan (startende) digitale kunstprofessionals.

Onderscheidend aan het aanbod van Coded Matter(s), Fiber Festival en Plug-In vindt de commissie dat het zich richt op het kruispunt van clubcultuur, digitale cultuur, design en beeldende kunst. De activiteiten worden voor en door de creatieve programmeursgemeenschap georganiseerd. Het festival en de activiteiten zijn kleinschalig en passen in de traditie van het vorig jaar gestopte 5daysoff en van Sonic Acts. De commissie vindt Fiber van toegevoegde waarde ten opzichte van deze initiatieven, omdat de organisatie duidelijk aansluiting zoekt bij de bottom up makerscultuur in de stad.

Vakmanschap is deels geborgd door de diversiteit aan verbindingen die de organisatie afgelopen jaren heeft weten te leggen. In de uitvoering van Fiber Festival ziet de commissie nog wel ruimte voor verbetering van het vakmanschap, maar zij constateert ook dat er op dit punt al een stijgende lijn zichtbaar is. De huidige serie Coded Matter(s) weet veel publiek op de been te brengen en de organisatie programmeert sterke sprekers binnen deze serie. De commissie concludeert dan ook dat zeggingskracht van de programmering voor makers en vakgenoten duidelijk aanwezig is. Voor een breder publiek is dit nog minder ontwikkeld. Daarom vindt de commissie het positief dat Fiber met de nieuw te realiseren Plug-In reeks, haar activiteiten door co-programmering onder de aandacht brengt van de achterban van verschillende partners verspreid door de stad.

Over de talentontwikkelingsactiviteiten BUILD is de commissie minder enthousiast. Met slechts vier kunstenaars in vier jaar en geen concreet traject beschreven, vindt de commissie dit onderdeel weinig overtuigend uitgewerkt. Bovendien is onduidelijk hoe deze activiteiten zich verhouden tot het voorgenomen festival. De commissie denkt dat het BUILD-programma zich ook goed leent voor projectfinanciering via de kunstenaars zelf.

Zakelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als zwak. De organisatie is kleinschalig en draait op freelancers. Per editie worden er stappen gemaakt met de professionele ontwikkeling van de organisatie. Uit de zelfevaluaties blijkt dat de bedrijfsvoering in de basis weliswaar steviger wordt, maar nog niet solide is. Evengoed wordt er in het organisatieplan geen visie op en aanpak voor het opvangen van risico’s die financiële consequenties hebben, geformuleerd. Er is een klein weerstandsvermogen dat voldoende is voor de omvang van de huidige organisatie. De commissie vindt het nodig om het weerstandsvermogen te laten groeien om tegenvallers op te kunnen vangen, ook al zijn de risico’s beperkt omdat men werkt met freelancers en de activiteiten grotendeels schaalbaar zijn. De commissie zet dan ook vraagtekens bij de ambitie van Fiber om nieuwe formats te initiëren en forse personele uitbreiding te willen, zonder dat de organisatie de financiële bedrijfsvoering van de bestaande activiteiten al goed onder controle heeft.

De commissie ziet in de meerjarenbegroting een aantal aandachtspunten in de ontwikkeling naar een solide bedrijfsvoering. Zo is de commissie van oordeel dat de inkomsten per bezoeker voor een festival laag zijn. Daarnaast zijn de personeelslasten hoog in verhouding tot de activiteitenlasten, aangezien ze gemiddeld genomen meer dan de helft van de lasten uit gaan maken. Het doelpercentage eigen inkomsten - 14% in 2017 oplopend naar 29% in 2020 - is bescheiden. Fiber geeft hiervoor geen verklaring. Of de beoogde stijging van de eigen inkomsten uit kaartverkoop, distributie van zelf geproduceerde kunstwerken, verkopen van edities en aanbiedingen voor bedrijven en onderwijsinstellingen realistisch is, moet nog blijken. Daarnaast maakt de nieuwe begroting een zeer grote sprong in kosten en baten ten gevolge van de nieuw te ontwikkelen activiteiten BUILD en
Plug-In. Hierbij is de dekking erg afhankelijk van bijdragen van private en publieke fondsen. In een concurrerende festivalmarkt verwacht de commissie niet dat een dergelijk hoog niveau van fondsenwerving haalbaar is. De commissie acht de beoogde grote groei financieel dan ook niet realistisch. Een meer bescheiden ambitieniveau is voor deze organisatie veiliger en passender.

De stichting volgt het Raad van Toezicht-model volgens de richtlijnen van Governance Code Cultuur. In het ondernemingsplan wordt geen aandacht besteed aan het bevorderen en borgen van de culturele diversiteit van bestuur en personeel.

Publiek

De commissie beoordeelt het criterium publiek als ruim voldoende. De organisatie heeft een heldere visie op de duurzame opbouw van het publiek en investeert daar ook in. Er worden vier doelgroepen benoemd en per programmaonderdeel wordt gedetailleerd beschreven welke marketinginstrumenten men denkt in te zetten. Er is samenhang tussen het bereik van publiek/deelnemers, de voorgenomen programmering en de voorgenomen marketingstrategie. De organisatie is gedreven en serieus bezig met haar publieksbereik, getuige ook de inspanning voor publieksonderzoek, maar vraagt tegelijkertijd inzake het prijsbeleid te weinig van het publiek. Verder is de commissie van mening dat de beoogde groei in aantallen fysiek publieksbereik, nog ambitieuzer kan worden ingestoken. Wel is er een aanzienlijk en gestaag groeiend online publiek uit veel verschillende landen voorzien.

De organisatie besteedt expliciet aandacht aan het vergroten van het bereik onder publiek met een niet-westerse achtergrond. Zo worden er actief verbindingen gezocht met zelfstandige kunstenaars, collectieven, organisaties en festivals uit landen als Turkije, Mexico, Iran, Oekraïne en Libanon. Verder doet de organisatie onderzoek naar vernieuwende geluiden, verbeeldingen en manieren van werken vanuit de Balkan, het Midden-Oosten en Zuid-Afrika.                           

Belang voor de stad: verbinding en spreiding

De commissie beoordeelt de verbinding als voldoende. Fiber werkt met veel culturele- en onderwijsinstellingen in de stad samen. De netwerkgerichte aanpak van de organisatie is terug te zien in de lange lijst met partners. In een aantal gevallen is er sprake van langdurige samenwerking, maar de schaal waarop gewerkt wordt is bescheiden. De organisatie verbindt zich niet direct met stedelijke vraagstukken, bewoners of de buurt en/of andere maatschappelijke organisaties in de stad.

De commissie beoordeelt de spreiding als goed. Het merendeel van de activiteiten in Amsterdam vindt plaats buiten stadsdeel Centrum en stadsdeel Zuid. De organisatie programmeert activiteiten in alle stadsdelen.

Conclusie

De commissie is van mening dat Fiber een fris, nieuw en hedendaags perspectief aan het Amsterdamse kunstenveld toevoegt. Daarom vindt de commissie dat Fiber de kans verdient om zichzelf verder te ontwikkelen en zijn ambities waar te maken de komende periode. De wens tot schaalvergroting is begrijpelijk, maar de commissie vindt dat de organisatie eerst moet zorgen dat de kernactiviteiten beter beheerst worden. Dit zodat een duurzame groei gerealiseerd kan worden op basis van een gezonde inkomstenmix. Gekeken naar het niveau van eerdere incidentele projectsubsidies van het AFK aan Fiber de afgelopen jaren en de behoefte van de organisatie aan een stabiele basis, adviseert de commissie om de kosten voor circa 1 fte te honoreren. Op grond van bovenstaande overwegingen adviseert de commissie de aanvraag van stichting Fiber gedeeltelijk te honoreren voor een bedrag van € 45.000 per jaar.