Grachtenfestival

Muziek / muziektheater
Aangevraagd: € 215.000
Toegekend: € 174.000

Inleiding

Het Grachtenfestival is een muziekfestival dat zich richt op jong talent in klassieke muziek en jazz, met uitstapjes naar wereldmuziek. De organisatie ziet haar kracht in het scouten, selecteren en programmeren van talentvolle jonge musici en aan hen bieden van een aantrekkelijk podium en platform, passend bij hun ontwikkeling. De artistieke visie zet daarbij in op authenticiteit, uniciteit en kwaliteit. Het Grachtenfestival wil jong talent de kans geven om ervaring op te doen, te spelen, te experimenteren en zich verder te ontwikkelen. In Amsterdam wordt er samengewerkt met verschillende partners in de culturele sector: van individuele musici tot conservatorium, van podium tot collega-festival.

In de periode 2017-2020 beoogt de organisatie een aantal verschillende ontwikkelingen. Het wil van een nationaal festival voor klassieke muziektalenten groeien naar het meest betekenisvolle (Europese) muziekfestival voor jong muzikaal toptalent, in klassieke muziek en jazz. Het festival benut Amsterdam en maakt daarbij uitstapjes binnen de metropoolregio. Als derde ontwikkeling wil het festival groeien van een podium voor jong muzikaal talent naar een platform voor talentontwikkeling van jong muzikaal talent. Daarbij zal aandacht worden besteed aan onder meer presentatie, publicatie, ontwikkeling, samenwerking, excellentie en uitwisseling. In de programmering zal de focus liggen op Staging the Future, ofwel op jong talent, op bijzondere locaties die waarde toevoegen aan uitvoeringen, op festivalthema’s als artistieke leidraad en op talentontwikkeling en ruimte voor experiment. Het repertoire zal bestaan uit zowel klassiekers als werk dat niet vaak in de concertzalen wordt gehoord; van hedendaagse klassieke muziek tot nieuwe composities van jonge componisten en van jazz standards tot improvisaties. Voor de komende periode streeft de stichting naar een stabiele en gezonde financiële situatie. Naast het aanvragen van structurele subsidie, is het doel om meer sponsoren voor meerdere jaren te verbinden aan het festival.

In het kader van het Kunstenplan 2017-2020 vraagt Stichting Grachtenfestival een subsidiebedrag van € 215.000 per jaar. De stichting wordt in de periode 2013-2016 structureel ondersteund door de Gemeente Amsterdam, voor een bedrag van € 49.950 per jaar.

Artistiek-inhoudelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de artistieke kwaliteit als goed. Het Grachtenfestival is een groot muziekfestival, met veel allure en een landelijke uitstraling. De commissie meent dat uit het plan een heldere visie spreekt, waarbij wordt voortgebouwd op de artistieke ruggengraat van het festival: het scouten, selecteren en programmeren van jong talent. Het is een belangrijk laagdrempelig evenement in de stad, dat op een bijzondere wijze jong talent een podium biedt en daarnaast ook met gevestigde musici een breed publiek weet te bereiken. Met het Junior Grachtenfestival wordt bovendien een uitgebreid en goed functionerend kinderprogramma aangeboden, waarmee ook een heel jonge doelgroep wordt aangesproken.

Het ondernemingsplan getuigt van gezonde ambitie met concrete uitdagingen en doelstellingen, zoals bijvoorbeeld de ambitie om klassieke muziek en jazz bij een nog breder publiek onder de aandacht te brengen door middel van de programmering en het betrekken van erfgoed. Concerten worden bijvoorbeeld georganiseerd op ongewone plekken in de stad die soms niet toegankelijk zijn voor publiek (een brugkelder) of niet gebruikelijk als concertlocatie (een roeivereniging). Ook het doorontwikkelen van een podium naar een platform is een concreet uitgewerkte ambitie.

De activiteiten in de periode 2017-2020 vloeien logisch voort uit het artistieke beleid en liggen voor het grootste deel in het verlengde van eerdere activiteiten. In toenemende mate wil de organisatie de komende periode ruimte geven aan innovatie in presentatie, repertoirekeuze, cross-over en het werken met thema’s. Nu jazz min of meer geïntegreerd is in de programmering, constateert de commissie een beginnende interesse bij het festival in het programmeren van wereldmuziek. De commissie waardeert de open blik naar andere disciplines en muziekgenres vanuit het streven om nog meer verschillende doelgroepen te bereiken, maar meent dat de organisatie ervoor moet uitkijken dat het festival niet versplintert, wanneer al deze genres niet met even veel inhoudelijke aandacht geïntegreerd worden. Het wordt de commissie op grond van het plan niet duidelijk hoe de verbreding van genres en disciplines op de programmering aansluit of daar onderdeel van zal zijn. Een andere kritische noot van de commissie is dat het Grachtenfestival in het plan hoog opgeeft van een aantal maatschappelijk relevante trends, maar hier vervolgens inhoudelijk weinig mee doet. Het betreft onder andere de in het plan genoemde vergrijzing, verkleuring, digitalisering, individualisering, festivalisering en internationalisering.

De programmering voor de komende periode is naar de commissie meent niet heel verrassend, maar spreekt wel een groot publiek aan en getuigt daarmee van zeggingskracht. Hiermee weet de organisatie haar doelstelling – het draagvlak voor de klassieke muziek en de jazz te vergroten – waar te maken. Het Grachtenfestival weet daarbij gedurende de winter op een slimme manier het vuur bij publiek en belanghebbenden warm te houden, door de OpMaat activiteiten, het Grachtenfestival Conservatorium Concours en de Koepelconcerten.

Het Grachtenfestival onderscheidt zich naar het oordeel van de commissie, doordat het de stad letterlijk bij de muziek betrekt door het ontsluiten van bijzondere plekken die fungeren als podium, de vele openbaar te bezoeken activiteiten en de toegankelijkheid van het festival. Het festival is uitgegroeid tot een belangrijk podium voor jong talent. Het vakmanschap schuilt in de gedegen organisatie en de ervaring van de programmeurs. Daarnaast krijgen ook musici die hun sporen ruimschoots verdiend hebben een plek op een van de vele podia van het festival.

Zakelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als ruim voldoende. De goed gespecificeerde begroting en het in zijn geheel sterke zakelijke plan, worden door de commissie zeer gewaardeerd. De financiële situatie vindt de commissie desalniettemin kwetsbaar. De commissie merkt op dat de eigen vermogenspositie van het festival zwak is. Het is duidelijk dat de organisatie er jaarlijks hard voor moet werken om al het geld bij elkaar te krijgen en dat er behoefte is aan meer financiële continuïteit. De stichting streeft voor de komende periode een stijging van de totale omzet na. Dit sluit aan bij de toenemende omvang van activiteiten in de komende periode. Daarbij wil de organisatie zichzelf ook versterken op een aantal aspecten, om zo deze schaalvergroting aan te kunnen.

Het Grachtenfestival is, naar de commissie meent, een uitstekend ondernemer met een behoorlijk percentage aan eigen inkomsten. Dit wordt gerealiseerd door een goede financieringsmix van kaartverkoop, intensieve sponsorwerving en een ambassadeursclub. Het Grachtenfestival heeft een aantoonbare economische waarde voor de stad. Die meerwaarde weet het festival te benutten om sponsoren te werven en op andere manieren het bedrijfsleven aan zich te binden. Naast de eigen inkomsten doet het Grachtenfestival kundig beroep op private fondsen. Het aantrekken van betalende bezoekers is een aandachtspunt en hier wordt duidelijk de balans gezocht tussen het willen behouden van een laagdrempelig prijsbeleid, dat tevens de charme is van het festival, en een verantwoorde prijsstijging waar dat kan. De commissie mist in het ondernemingsplan een visie op en aanpak voor het opvangen van risico’s die financiële consequenties hebben.

De organisatie functioneert met een bestuur. Daarbij wordt gewerkt conform de Governance Code Cultuur. Het Grachtenfestival heeft geen concrete visie en aanpak op de culturele diversiteit van het personeelsbestand en het toezicht.

Publiek

De commissie beoordeelt het criterium publiek als goed. In het marketingplan is een duidelijke afstemming tussen het aanbod en de verschillende doelgroepen en er wordt daarmee jaarlijks een bijzondere hoeveelheid publiek bereikt. Naast de programmering dragen de locaties in de openbare ruimte en het publieksvriendelijke prijsbeleid daar veel aan bij. Uit publieksonderzoek blijkt dat het Grachtenfestival, in vergelijking met de klassieke concertzalen, een relatief jong publiek weet te bereiken en een vrij hoog percentage daarvan voor het eerst met klassieke muziek in aanraking komt. De commissie vindt dit lovenswaardig en moedigt het Grachtenfestival aan om de impact van haar festival nog beter te meten en te onderzoeken welk nieuw publiek naar aanleiding van een festivalbezoek, later ook bij andere podia concerten bezoekt.

Het Grachtenfestival weet een indrukwekkende hoeveelheid exposure te genereren, mede dankzij de sterke mediapartners die het aan zich weet te verbinden. In de festivalperiode is het goed zichtbaar in de stad. De commissie merkt op dat er nog geen strategie is om in de stadsdelen buiten het centrum (waar het festival ook voornemens is activiteiten te ontwikkelen) bewoners te betrekken bij het festival. De commissie meent dat er voor een festival met een dergelijke grootstedelijke ambitie in het huidige plan te weinig aandacht is voor het bereiken van een cultureel divers publiek, dat onder andere in deze stadsdelen woont. Ook omdat er in het plan gereflecteerd wordt op maatschappelijke trends in Amsterdam en de demografische samenstelling van de stad, mist de commissie hier een passend beleid.

Belang voor de stad: verbinding en spreiding

De commissie beoordeelt de verbinding met de stad als voldoende. Het Grachtenfestival verbindt zich letterlijk en figuurlijk met de stad, maar in mindere mate met de stedelijke samenleving. Het draagt indirect bij aan een samenhangende Amsterdamse cultuursector. De commissie waardeert de vele coalities die het Grachtenfestival aangaat met andere instellingen in de stad. De organisatie verbindt zich niet met stedelijke vraagstukken, bewoners of de buurt en/of andere maatschappelijke organisaties in de stad.

De commissie beoordeelt de spreiding als voldoende. Het overgrote deel van de activiteiten speelt af in het stadsdeel Centrum. De commissie is positief over de ambitie van het Grachtenfestival om meer activiteiten in andere stadsdelen te ontplooien en zelfs de metropoolregio bij de activiteiten te betrekken.

Conclusie

De commissie adviseert op basis voorgaande overwegingen de aanvraag van Stichting Grachtenfestival te honoreren voor € 174.000 per jaar. Zij volgt daarin de berekening voor het gevraagde subsidiebedrag die in het ondernemingsplan wordt weergegeven. De bijdrage uit het weerbaarheidsfonds van de Gemeente Amsterdam was eenmalig en kan niet worden gecontinueerd  middels structurele subsidie.