Granate

Letteren
Aangevraagd: € 122.500
Toegekend: € 0

Inleiding

Stichting Granate ontwikkelt, produceert en presenteert projecten van biculturele makers waarin poëzie en films die poëzie omarmen centraal staan. Granate heeft als missie om het onzichtbare een gezicht te geven, en wil een representatieve etalage voor biculturele makers zijn. Dat doet de organisatie door evenementen te organiseren, werk in de openbare ruimte te presenteren, opkomend talent te begeleiden en door gastprogrammeringen te verzorgen. 

Kern van de activiteiten is het jaarlijkse Granate Festival, een meerdaags festival waarbij poëzie en films van met name biculturele makers centraal staan. Het festival biedt het publiek filmvertoningen en poëzievoordrachten (zowel gecombineerd als apart), masterclasses en andere activiteiten verspreid over de hele stad. Op het festival worden onder andere de opkomende makers gepresenteerd die Granate in het daaraan voorafgaande jaar heeft begeleid in het kader van het talentontwikkelingstraject Poetry Lab. Dichterbijtje is een door Granate ontwikkelde marketingcampagne. Dichterbijtjes zijn kleurrijke posters met onderaan korte gedichten, die afgescheurd en meegenomen kunnen worden. Het evenement Yalda, dat de afgelopen jaren een zelfstandige activiteit van Granate was, wordt vanaf 2020 als proloog onderdeel van het Granate Festival. Naast het organiseren van eigen activiteiten richt de organisatie zich ook op gastprogrammering voor samenwerkingspartners zoals Eye, Podium Mozaïek en het Van Gogh Museum. 

Granate ontvangt geen meerjarige subsidie binnen het Kunstenplan 2017-2020. 
Voor de periode 2021-2024 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld 
€ 122.500 per jaar in het kader van het Kunstenplan.


Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als zwak.
De specifieke missie van Granate om biculturele makers en voormalig vluchtelingen een stem te geven vindt de commissie belangwekkend en eigen. Hier zet de organisatie zich sinds haar oprichting in 2012 met veel bezieling voor in. Sinds 2019 heeft de organisatie haar activiteiten gebundeld in het jaarlijkse Granate Festival. De commissie is van mening dat het festival nog geen heldere en eigen artistieke signatuur heeft. De programma’s binnen dit festival zijn zeer uiteenlopend, vinden verspreid over de hele stad plaats en bedienen verschillende doelgroepen. Er ontbreekt in de optiek van de commissie een coherente samenhang, ook omdat er geen overkoepelend thema is dat het ene jaar onderscheidt van het andere. Het Great Granate Gala vindt de commissie met 85 vrouwelijke woordkunstenaars een bijzondere activiteit, maar ze betwijfelt of deze vorm op zichzelf boeiend genoeg blijft om ieder jaar te herhalen.
De combinatie van film en poëzie geeft de organisatie van oorsprong een eigen artistieke signatuur, maar de commissie vindt de artistieke eigenheid van film binnen de beoogde activiteiten van Granate in de komende periode minder overtuigend naar voren komen. Afgezien van een mogelijke coproductie met de NTR over het leven van biculturele makers, richt Granate zich in 2021-2024 niet meer op het begeleiden van filmmakers en het maken van eigen filmproducties. Daarnaast worden er veelal bestaande films over poëzie geprogrammeerd die vaak al op andere plekken te zien zijn geweest, en die niet direct verband houden met de makers uit de eigen stal van Granate. Ook de gekozen vorm van een inleidende voordracht bij een film door een dichter vindt de commissie weinig origineel. De keuze om hierbij voor - zoals de organisatie het zelf omschrijft - ‘vooraanstaande’ dichters te kiezen in plaats van onontdekt talent sluit niet goed aan op de doelstelling van de organisatie, waardoor ook op dit terrein aan artistieke eigenheid wordt ingeboet. 

De activiteiten van Granate zijn naar mening van de commissie laagdrempelig en voor een breed publiek toegankelijk. De organisatie heeft, met uitzondering van de inzet op een jonger publiek van 20-27 jaar, geen specifieke andere doelgroepen geformuleerd. Waarom de organisatie een jongere doelgroep wil bedienen wordt de commissie uit het plan niet duidelijk. Dat Granate speciaal op deze doelgroep gerichte curatoren aan wil stellen vindt de commissie een goed idee, maar vooralsnog ontbreekt in het voorliggende plan inzicht van de organisatie in de culture interesses van dit jonge publiek en een overtuigende visie op hoe de beoogde activiteiten aansluiten op deze doelgroep. 
Voor de doelgroep van biculturele makers vindt de commissie de artistieke betekenis van Granate groot. De commissie is positief dat Granate haar inzet op het gebied van talentontwikkeling wil bundelen en structureren in het Poetry Lab. Daarbij vindt zij het relevant voor de deelnemers dat er naast artistiek-inhoudelijke begeleiding aandacht is voor cultureel ondernemerschap. De masterclasses die tijdens het festival worden gegeven door ervaren mensen uit het veld vindt de commissie in dit opzicht overtuigen. Hoe een stage bij Granate of Podium Mozaïek bijdraagt aan het cultureel ondernemerschap van de makers vindt de commissie niet goed onderbouwd. Ook vindt de commissie de keuze om publiek uit te nodigen om de lessen van het Poetry Lab bij te wonen niet sterk. In de optiek van de commissie zouden één of meerdere specifieke presentatiemomenten de artistieke betekenis voor zowel de makers als het publiek vergroten. 

In het plan wordt door Granate helder teruggeblikt op de successen van de afgelopen jaren, maar er ontbreekt een kritische zelfreflectie. De commissie constateert dat Granate een grote verscheidenheid aan activiteiten heeft ontplooid sinds haar oprichting, maar in het plan wordt onvoldoende toegelicht waarom sommige projecten zijn gestopt of in een andere vorm doorgang hebben gevonden. De commissie mist zodoende een overtuigende onderbouwing van de artistieke keuzes die de organisatie in de afgelopen jaren heeft gemaakt en de lessen die uit het verleden zijn geleerd voor de toekomstige artistieke ontwikkeling van Granate. Naast het festival als nieuwe kernactiviteit en het opzetten van het Poetry Lab, beoogt Granate in 2021-2024 de samenwerkingen met partners in gastprogrammeringen uit te breiden. De commissie vindt het positief dat Granate op deze manier haar netwerk van biculturele makers verder ontsluit. De meeste nieuwe samenwerkingspartners bevinden zich naast de film echter in de hoek van de beeldende kunst. Granate geeft aan de positie van poëzie in de maatschappij te willen ‘reframen’ door juist ook samenwerking te zoeken met de organisaties die op het eerste gezicht niets tot weinig met poëzie te maken hebben. Deze keuze begrijpt de commissie niet goed. Gezien de missie van Granate om de zichtbaarheid en erkenning van biculturele woordkunstenaars te vergroten, mist de commissie samenwerkingen met literaire partners die de aansluiting op het professionele letterenveld versterken. 
Naast het begeleiden van nieuw talent heeft Granate naar mening van de commissie goede aandacht voor het ontwikkelpotentieel van het eigen team. Er wordt veel tijd en aandacht gestoken in het begeleiden van stagiairs, en Granate wil dat haar medewerkers voldoende ruimte hebben voor coaching, het ontwikkelen van nieuwe projecten en voor werkbezoeken aan andere organisaties. 


Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als voldoende.
Uit de plannen blijkt volgens de commissie dat Granate nadrukkelijk de intentie heeft om zich te verhouden tot de verhalen en ontwikkelingen die zich in het Amsterdam van nu voordoen. Een thema als inclusie vormt daarbinnen het hart. Door het aansnijden van onderwerpen als migratie binnen een stedelijke omgeving en het geven van een stem aan gemarginaliseerde Amsterdamse makers, verbindt Granate zich met diverse lagen van de samenleving. Ook het optreden van de organisatie als adviseur diversiteit bij de Respect Foundation, waarbij Granate gastcolleges tijdens de jaarlijkse Week van Respect verzorgt, vindt de commissie getuigen van de maatschappelijke betrokkenheid van de organisatie. Het project Dichterbijtje, waarbij Granate posters met afscheurbare gedichten verspreidt over de stad bij onder andere stadsdeelkantoren, bibliotheken, filmhuizen, bakkers, kappers, cafés en andere gelegenheden met (winkelend) publiek in Amsterdam, vindt de commissie een originele manier om gedichten bij de gewone Amsterdammer te brengen. 

De commissie is van mening dat het plan van Granate bijdraagt aan de stedelijke spreiding van het aanbod en publieksbereik. Granate geeft aan dat het nomadisch programmeren cruciaal is voor het slagen van haar missie, en kiest er dan ook bewust voor om in alle stadsdelen activiteiten te ontplooien. Naar eigen verwachting vindt zo’n 80% van de activiteiten plaats buiten het Centrum en stadsdeel Zuid. Dit acht de commissie gezien de plannen en samenwerkingspartners realistisch, al is nog niet van alle activiteiten duidelijk waar ze plaatsvinden. 

Granate kiest voor het eigen accent Wereldstad, maar werkt dit in de plannen onvoldoende uit naar mening van de commissie. Zoals in de toelichting op de regeling is aangegeven wordt onder dit accent internationale uitwisseling of samenwerking die zowel relevant is voor de aanvrager als van betekenis is voor de stad, verstaan. Hoewel Granate zich expliciet richt op biculturele makers en vluchtelingen, en daarmee een bijdrage levert aan de representatie van wereldculturen in de stad, blijkt uit de plannen niet of er sprake is van samenwerking of uitwisseling met buitenlandse makers of partners. De organisatie programmeert films van internationale makers, maar verbindt dit niet aan een visie op internationalisering of het accent Wereldstad. 


Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als zwak. 
De grote verscheidenheid aan activiteiten door de jaren heen en de beperkte zelfreflectie en onderbouwing van keuzes maken dat de commissie de uitvoerbaarheid van de beoogde plannen niet overtuigend vindt. Het vakmanschap van de organisatie rust tot op heden sterk op één persoon. Dat deze directeur wordt bijgestaan door twee onbezoldigde en één freelance zakelijk adviseur vindt de commissie enerzijds positief, maar zij vindt het leunen op externe adviseurs ook kwetsbaar. De commissie vindt het onvoldoende onderbouwd waarom Granate kiest voor het verhogen van het aantal uren van de directeur in plaats van het aantrekken van een zakelijk leider waarmee er meer zakelijke en productionele vaardigheden duurzaam in de organisatie worden gewaarborgd. De beoogde organisatieomvang vindt de commissie fors, zowel in verhouding tot de huidige situatie als tot andere literaire organisaties met een hoger activiteitenniveau en een groter publieksbereik. Juist nu de organisatie ervoor kiest om minder activiteiten door het jaar heen te organiseren en te focussen op het jaarlijkse festival, lijkt een grote vaste organisatie gedurende het hele jaar minder noodzakelijk. Met name de 0,6 fte voor marketing vindt de commissie vanuit die optiek aan de hoge kant. Het wordt op basis van het plan niet duidelijk of en hoe de organisatie meebeweegt met de piek rondom het festival. De gastprogrammeringen maken een belangrijk onderdeel uit van de activiteiten in de komende periode, maar hoe de beoogde samenwerkingen inhoudelijk maar ook praktisch worden vormgegeven wordt in het plan niet toegelicht.

Granate heeft de afgelopen jaren gefunctioneerd als projectorganisatie. De organisatie bepaalt per project of er voldoende financiële middelen bevestigd zijn en past de activiteiten daarop aan. Door te werken met medewerkers op basis van inhuur loopt de organisatie geen financieel risico. Hierdoor wordt er veel gevraagd van vrijwilligers en heeft de organisatie nauwelijks reserves kunnen opbouwen. Dit maakt dat de organisatie naar mening van de commissie in haar huidige bedrijfsmatige staat nog niet stevig genoeg is om tegenvallers op te vangen en op de langere termijn effectief te kunnen functioneren. De commissie begrijpt vanuit die optiek de wens om de organisatie te verduurzamen. 

De begroting voor 2021-2024 stijgt fors ten opzichte van voorgaande jaren. De beoogde kosten zijn helder gespecificeerd per activiteit en ogen de commissie realistisch. Wel vindt de commissie, in aansluiting op het bovengenoemde punt met betrekking tot de omvang van de vaste jaarronde organisatie, de beheerslasten in verhouding tot de activiteitenlasten hoog. Vanuit het oogpunt van een evenwichtige financieringsmix is de commissie positief over het voornemen om meer in te zetten op private middelen. Ze had graag gelezen hoe Granate dit gaat aanpakken, omdat ze het voornemen van Granate om meer dan € 1.000 per maand aan donaties uit een vriendenkring te halen erg ambitieus vindt. De beoogde publieksinkomsten stijgen fors, in samenhang met een enorme beoogde publieksgroei. Waar de organisatie in de periode 2017-2019 in totaal 2.300 bezoekers bereikte, wordt er vanaf 2021 gerekend op meer dan 3.700 bezoekers per jaar. Het voorliggende marketingplan geeft de commissie onvoldoende vertrouwen in de haalbaarheid hiervan en daarmee in het realisme van de publieksinkomsten in de begroting. 

Granate maakt geen gebruik van een gesegmenteerd doelgroepenbeleid, maar beschrijft haar publiek als film- en poëzieliefhebbers tussen de 27 en 65 jaar met een diverse culturele achtergrond. De commissie mist de makers waarop Granate zich richt als doelgroep en is benieuwd hoe Granate nieuw talent scout en bereikt. Granate beoogt een enorme publieksgroei, maar het wordt de commissie op basis van het plan niet duidelijk wat de organisatie nu concreet anders gaat doen op communicatie- en marketinggebied om dit te bewerkstelligen. Granate geeft aan dat ze met het bundelen van activiteiten in één festivalweek een groter publiek hoopt te bereiken dan voorheen. De commissie is hiervan minder overtuigd. Het plan houdt er bijvoorbeeld geen rekening mee dat waar een trouwe bezoeker wellicht vier programma's van Granate verspreid door een jaar zou bezoeken, dit binnen één week in veel mindere mate haalbaar is. Ook het opbouwen en vasthouden van een nieuw publiek is naar mening van de commissie moeilijker met maar twee momenten per jaar. Uit het plan wordt niet duidelijk of en hoe de filmhuizen bijdragen aan de marketing, terwijl zich hier een belangrijk deel van de activiteiten binnen het festival afspelen. De keuze om het festival in de Boekenweek te laten plaatsvinden vindt de commissie marketingtechnisch onvoldoende onderbouwd. De concurrentie met andere programma's is op dat moment groot, en de inhoudelijke (thematische) verbinding komt vooralsnog niet overtuigend naar voren in de activiteiten van het festival. 
De marketingplannen die Granate heeft voor het bereiken van een jong publiek vindt de commissie nog onvoldoende overtuigend. Zo vindt de commissie het niet aannemelijk dat het verspreiden van Dichterbijtjes op plekken waar jongeren komen automatisch leidt tot een bezoek aan het festival. Het idee van het inzetten van bloggers en vloggers lijkt de commissie meer passend, maar zij merkt op dat influencer marketing een goed uitgedacht plan vraagt wat er nu nog niet ligt. 


Diversiteit en inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als goed.
De organisatie geeft zelf aan dat culturele diversiteit al vanaf het ontstaan van de stichting de hoofdrol speelt in alle artistieke en inhoudelijke keuzes die Granate maakt, zoals beschreven in de missie, visie en doelstelling. Dit beaamt de commissie. De organisatie richt zich specifiek op biculturele makers en met name op voormalige vluchtelingen. In het plan leest de commissie dat Granate tussen 2017 en 2019 aan 197 biculturele makers een podium heeft geboden. Dit zijn indrukwekkende cijfers, en de commissie is van mening dat Granate hierin een voortrekkersrol heeft vervuld in de afgelopen jaren. Ook de plannen voor de komende periode dragen naar het oordeel van de commissie bij aan de culturele diversiteit van het aanbod in de stad. Granate blijft zich richten op biculturele makers en ook in de verhalen van deze makers staan thema’s als diversiteit, inclusie en integratie centraal. Belangrijk vindt de commissie dat Granate de makers niet alleen zelf een podium biedt, maar ook actief aansluiting zoekt bij andere organisaties in het veld.

De commissie is van mening dat de plannen van Granate bijdragen aan het bereiken van een cultureel divers samengesteld publiek in de stad. Granate geeft zelf aan dat haar publiek op dit moment in overwegende mate bestaat uit film- en poëzieliefhebbers met een diverse culturele achtergrond, dit onderschrijft de commissie. De organisatie heeft hier echter geen specifiek marketing- of communicatiebeleid voor, het publiek kwam tot dusver voor een groot deel voort uit het eigen cultureel diverse netwerk. Nu de organisatie een stevige publieksgroei beoogt en dat publiek onder andere via de filmhuizen en samenwerkingspartners wil bereiken, is de commissie benieuwd wat dit voor de publiekssamenstelling betekent. Hier had ze graag een reflectie op gelezen. Ze constateert echter ook dat een verbreding van het publiek in het licht van de doelstelling van Granate om de zichtbaarheid en erkenning van biculturele makers te vergroten een positieve ontwikkeling is. 

Granate heeft in de ogen van de commissie een heldere en overtuigende visie geformuleerd op diversiteit binnen de organisatie. Op basis van het plan concludeert de commissie dat zo’n driekwart van de freelancers waarmee wordt gewerkt een biculturele achtergrond heeft. Ook is er volgens de commissie voldoende diversiteit binnen de raad van toezicht. Granate ziet diversiteit als iets vanzelfsprekends, waardoor er geen specifieke aandachtspunten of concrete plannen op dit vlak worden benoemd. Hoewel er dus geen echt plan ligt voor diversiteit van het personeelsbestand en bestuur/toezicht, ziet de commissie dit, gezien de wijze waarop Granate dit sinds haar oprichting in de praktijk heeft gebracht, niet als een grote onvolkomenheid. 


Conclusie

Op grond van bovenstaande overwegingen adviseert de commissie de aanvraag van Granate niet te honoreren.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Letteren.