Cultureel Clubhuis Amstel

Theater
Aangevraagd: € 563.381
Toegekend: € 0

Inleiding

Cultureel Clubhuis Amstel (CC Amstel) is de naam van het nieuwe gebouw dat het voormalige Ostadetheater vervangt in stadsdeel Zuid. Het werd in 2019 in gebruik genomen en samen met de OBA vormt het gebouw een kruispunt voor bewoners en theatermakers in de Pijp en Rivierenbuurt. CC Amstel wil creativiteit vormgeven in al haar gelaagdheden. Zo is sociaal artistiek werk er als erkende theaterdiscipline ondergebracht, met als doel sociale beweging en verandering te creëren via het maakproces. Sociale en technische ontwikkelingen inspireren kunst en cultuur en daarin wil CC Amstel een verbindende rol spelen, zodat ideeën over de toekomst in gezamenlijkheid zinvol kunnen worden vormgegeven. CC Amstel ziet zijn publiekswerk als een continue thermometer van de wijk en de organisatie zet zich in om zoveel mogelijk verschillende mensen zich thuis te laten voelen in het huis. 

CC Amstel biedt een programmering en heeft een productiehuis, Podiumland, om het meerstemmige karakter van het podium vorm te geven. De organisatie produceert in de komende periode jaarlijks vijf Podiumland-projecten, te weten drie nieuwe en twee vervolgprojecten. Deze projecten hebben verschillende vormen en komen op verschillende manieren tot stand. Belangrijkste kenmerk is dat zij altijd hun startpunt in de buurt hebben. De programmering beoogt identificatie en inspiratie te bieden en ondersteunt het meerstemmige karakter van Podiumland, met een focus op de genres muziektheater, dans, artistiek circus en aanbod voor jeugd en jongeren.

Cultureel Clubhuis Amstel ontvangt geen meerjarige subsidie binnen het Kunstenplan 2017-2020.
Voor de periode 2021-2024 vraagt Cultureel Clubhuis Amstel bij het AFK een bijdrage van gemiddeld € 563.381,- per jaar in het kader van het Kunstenplan.


Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang van CC Amstel als goed. 
Met een duidelijke artistieke missie en een bijpassende programmering ziet de commissie een overtuigende en herkenbare artistieke signatuur van CC Amstel als podium voor Zuid. Uit het plan spreekt de noodzaak om een programma te presenteren dat zowel artistiek uitdagend is als laagdrempelig en buurtgericht, om recht te doen aan de gemêleerde bevolkingsgroepen in het stadsdeel. Daarbij is sprake van een passende focus op niet talige genres als muziektheater, dans en artistiek circus. Ook is er sprake van een ruim aanbod voor de jeugd. De commissie vindt dat uit deze vertrekpunten een prikkelende programmering ontstaat die zowel artistiek vernieuwend theater laat zien, als projecten van het eigen productiehuis Podiumland oplevert, die gevoed worden vanuit de wijk en een sterke sociaal artistieke functie hebben. De commissie waardeert de manier waarop CC Amstel door deze mix en een netwerk van samenwerkingspartners een bijdrage levert aan de artistieke ontwikkeling van sociaal-maatschappelijk theater als professionele discipline, door de verbinding van artistieke kwaliteit met maatschappelijke doelstellingen. De artistieke eigenheid van CC Amstel krijgt naar de mening van de commissie het meest overtuigend vorm in het productiehuis Podiumland. De overige programmering, met name die voor de jeugd, onderscheidt zich te weinig van andere podia in de stad en is naar het oordeel van de commissie weinig gebaseerd op de gekozen artistieke signatuur. De commissie ziet dat het merendeel van de verbonden makers voorkomt uit het opgebouwde netwerk, wat hun bijdrage aan de artistieke identiteit gaat zijn wordt uit het plan niet duidelijk. 
 
De commissie is ervan overtuigd dat de activiteiten van CC Amstel een betekenis zullen krijgen voor de publieksgroepen die het podium beoogt. De organisatie geeft een duidelijk beeld van de diversiteit aan potentiële publieksgroepen, sterk variërend in sociale en culturele achtergrond en opleidingsniveau. De programmering sluit hier overtuigend op aan met een mix van highbrow muziektheater, diverse dansvormen, bewegingstheater en laagdrempelige wijkprojecten. Het stadsdeel is kinderrijk en het ruime aanbod aan jeugdprogrammering zal volgens de commissie aansluiten op de behoeftes van omwonenden. CC Amstel is overtuigend gericht op de directe omgeving en dat komt tot uitdrukking in de eigen producties die met en voor de wijk ontwikkeld worden. CC Amstel geeft in de plannen blijk van een goed zicht op de potentiële participanten en publieksgroepen voor deze eigen projecten, mede door de inzet van een publiekswerker die actief op zoek gaat naar de sociaal maatschappelijke en culturele behoeftes van mensen uit de buurt.

De commissie constateert dat CC Amstel een overtuigende artistieke ontwikkeling voor ogen heeft die gebaseerd is op een reflectie op eerdere ontwikkelingen en samenwerkingen. CC Amstel wil met Podiumland bijdragen aan de waardering van sociaal-artistiek theater als professionele discipline. De organisatie heeft daarvoor verschillende programmalijnen uitgezet met makers waar ze eerder mee samenwerkte of die nieuw betrokken worden. Het theater maakt concreet ruimte voor theatermakers die zich binnen deze discipline verder willen ontwikkelen in de vorm van een jaarlijkse ‘open call’, waarbij makers zich kunnen aanmelden met een sociaal-artistiek projectvoorstel. De commissie vindt deze inzet passend bij de ambities van Podiumland. Hoewel zij begrijpt dat veel voorstellen nog in de praktijk getest en getoetst moeten worden, mist zij in de aanvraag een overkoepelende visie of ontwikkeldoelstelling die samenhang brengt en in lijn is met de gewenste artistieke signatuur van het huis. Op de professionele ontwikkeling van de artistieke leiding en de uitvoerders in de organisatie wordt in het plan niet ingegaan.


Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als voldoende. 
CC Amstel legt met zijn eigen producties binnen Podiumland een overtuigende verbinding met de stedelijke samenleving. De commissie stelt vast dat een publiekswerker op basis van gekozen maatschappelijke onderwerpen actief de buurt intrekt om verhalen van bewoners op te halen. Daarbij is sprake van concrete samenwerking met veel sociaal-maatschappelijke organisaties. Sprekende voorbeelden van concrete projecten zijn het jongerenproject Aan de Orde, in samenwerking met buurtpartner Combiwel en De Lokroep, in samenwerking met Wijkcentrum de Pijp met als doel de achterban van het wijkcentrum te inspireren tot actief burgerschap. CC Amstel maakt grootstedelijke thema’s van bewoners en maatschappelijke organisaties tot artistiek uitgangspunt voor projecten. Een ander overtuigend voorbeeld hiervan is volgens de commissie de voortzetting van het concept Aan Tafel!, dat inspeelt op bewustwording van gezonde voeding en beweging. 

Cultureel Clubhuis Amstel levert nauwelijks bijdrage aan de spreiding van het cultuuraanbod en het publiek in de stad. De activiteiten vinden geheel in stadsdeel Zuid plaats, waar ook grotendeels het publiek wordt bereikt. De intentie om het project Eerst Zien en dan Geloven via gebedshuizen te verspreiden over andere stadsdelen vindt de commissie nog niet overtuigend uitgewerkt. In haar ogen bieden de activiteiten van CC Amstel daarom nog geen stadsdeel-overstijgende bijdrage.

Leefbare stad is het thema dat CC Amstel als eigen accent heeft gekozen. De organisatie reflecteert in de plannen voor de komende periode uitgebreid op de positieve rol die theater bij het adresseren van sociale problematiek kan spelen. CC Amstel introduceert verschillende thema’s enigszins theoretisch, maar volgens de commissie mist een nadere toelichting hoe de instelling in praktische zin werkt aan burgerschap, bewustwording of eenheid in diversiteit. De commissie vindt de gekozen ankerpunten voor de projectplannen binnen Podiumland, als ‘eenheid in diversiteit’ en ‘talent en samenleven’ getuigen van inzet op verbinding en sociale cohesie. Desalniettemin vindt zij de uitwerking van het thema Leefbare stad in de verschillende projectvoorstellen weinig specifiek. Het plan biedt wel informatie over met welke partners het theater wil samenwerken, zoals Combiwel Jongerenwerk, maar gaat niet artistiek-inhoudelijk in op de vorm of de beoogde impact van de uiteindelijke producties. 


Uitvoerbaarheid 

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als zwak. 
Het ondernemingsplan van CC Amstel is in de ogen van de commissie op het gebied van organisatie en werkwijze realistisch en uitvoerbaar, omdat de hoeveelheid activiteiten passend is bij de aard en omvang van de organisatie. Het theater licht namelijk in het ondernemingsplan zijn werkwijze duidelijk toe, waardoor de commissie het vertrouwen heeft  dat de organisatie de voorgestelde programmering en projecten kan realiseren. Daarbij plaatst de commissie wel de kanttekening dat onduidelijk is wie de verantwoordelijkheid draagt voor de coördinatie en artistieke begeleiding bij de projecten van Podiumland, en ze dus niet kan beoordelen onder wiens vakmanschap dit met kwaliteit wordt vormgegeven. Dit vindt de commissie een gemis in de aanvraag.

De commissie constateert dat CC Amstel geen gezonde bedrijfsvoering kent. In het recente verleden zijn als gevolg van investeringen in het gebouw tekorten ontstaan die het stadsdeel Zuid incidenteel aanvulde. Uit de plannen blijkt niet of het Stadsdeel in komende periode een bijdrage zal leveren aan de exploitatiekosten die het gebouw met zich meebrengt, terwijl volgens de commissie deze bijdrage onontbeerlijk is om te kunnen komen tot een gezonde bedrijfsvoering en exploitatie van het podium. Ook heeft CC Amstel volgens de commissie te weinig eigen vermogen om financiële tegenvallers het hoofd te kunnen bieden. Aangezien de organisatie bovendien leningen is aangegaan bij de Gemeente Amsterdam en op dit moment geen pensioenpremies betaalt voor de medewerkers, beoordeelt de commissie de financiële basis als onstabiel en daarmee als een risico voor continuïteit van de bedrijfsvoering op langere termijn. CC Amstel reflecteert weliswaar op dergelijke bedrijfsmatige en financiële risico’s, maar heeft geen passende strategie bij een mogelijk negatieve exploitatie. Zo kunnen bijvoorbeeld de tegenvallende inkomsten uit de verhuur de financiële ruimte voor culturele activiteiten onder druk zetten. Hier ziet de organisatie niet op vooruit met een scenario, wat de commissie mist in het plan. 

De commissie vindt de meerjarenbegroting matig passend bij de aard en omvang van de voorgestelde organisatie en activiteiten. De commissie constateert dat het opgaan van het Ostadetheater in het nieuwe CC Amstel een heel andere kostenstructuur met zich meebrengt dan voorheen. Dit is redelijk passend vertaald in de begroting, waarbij vooral de lasten van het onroerend goed volgens de commissie zwaar op de begroting drukken. Een kanttekening plaatst de commissie ook bij de hoge personele beheerslasten, waarbij de opbouw en onderbouwing van die kosten in het plan onvoldoende inzichtelijk gemaakt zijn. 
Aan de inkomstenkant vindt de commissie de begroting niet realistisch. In de ogen van de commissie is het dekkingsplan in grote mate afhankelijk van een bijdrage van het stadsdeel in de gebouwgebonden kosten: zonder deze bijdrage is het plan volgens de commissie niet realistisch en niet uitvoerbaar. In het plan is voor de komende periode geen bijdrage van stadsdeel Zuid en/of de Centrale Stad voor dit doel benoemd.
Het dekkingsplan leunt daarnaast voor een erg groot deel op een bijdrage van het AFK. De commissie vindt het niet reëel dat een buitenproportioneel deel van de inkomsten afhankelijk is van de bijdrage van het AFK. De ingeschatte opbrengsten uit horeca en verhuur zijn aan de hoge kant, maar door de mogelijkheden die het pand daarin biedt, in de ogen van commissie wel haalbaar. 

Het marketingplan vindt de commissie slechts ten dele realistisch en passend om het beoogde publiek te bereiken. In relatie tot het bereiken van een breed publiek voor de reguliere programmering is de commissie minder overtuigd van de effectiviteit van de marketinginzet. CC Amstel differentieert de publieksgroepen waar zij zich op wil richten voornamelijk in leeftijdsgroepen. De benoemde communicatie strategieën als online communicatie, strippenkaarten voor theaterbezoek, en huisstijl zijn slechts in algemene termen benoemd en worden niet gericht op de doelgroepen ingezet. Zij constateert dat CC Amstel de vijf buurtgerichte projecten in het kader van Podiumland omkadert met overtuigende marketingstrategieën, middelen en samenwerkingspartners om het beoogde publiek te betrekken. Door de aard van de projecten worden bewoners direct aangesproken en maatschappelijke organisaties zorgen voor het betrekken van de achterban. 


Diversiteit en inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als zwak. 
CC Amstel levert op het gebied van de activiteiten een bijdrage aan de culturele diversiteit van het aanbod in Amsterdam. De commissie constateert dat de organisatie de komende periode werkt met makers en gezelschappen met diverse culturele achtergronden. Als voorbeelden noemt zij bij dans House of Makers, Kalpanarts, Fractale en Aissa Kraayenbrink. Op het gebied van muziektheater werkt CC Amstel onder meer samen met Claron McFaddon en Lost Project. Voor de Podiumland-producties zet het theater makers in met een sociaal-artistieke en inclusieve werkwijze met (cultureel) diverse achtergronden. Het aanbod is buurtgericht, waarbij een van de leidende thema’s Eenheid in Diversiteit. Een sprekend voorbeeld in dit kader is het project met Hanna Timmers, Eerst Zien en dan Geloven, dat CC Amstel ontwikkelt in samenwerking met gebedshuizen. 

Het ondernemingsplan draagt weinig overtuigend bij aan het bereiken van een cultureel divers samengesteld publiek in de stad. Met het aanbod richt CC Amstel zich op een diversiteit aan publieksgroepen, maar in het plan ontbreekt het aan concrete doelstellingen of een plan van aanpak om cultureel diverse groepen daadwerkelijk te gaan betrekken en naar het podium te krijgen. De commissie constateert dat er niet genoeg bewustzijn is bij de organisatie over de betekenis van culturele diversiteit in de publiekssamenstelling en hoe dat zich vertaalt in een werkwijze. De commissie leest wel in het plan dat CC Amstel de veronderstelde cultureel diverse achterban van sociaal maatschappelijke partnerinstellingen - zoals buurt en jongerenwerk en het onderwijs - naar het theater wil trekken, maar dat vindt de commissie een te vanzelfsprekende aanname. 

De organisatie heeft ook geen visie op of een overtuigend plan voor diversiteit van het personeelsbestand en raad van toezicht geformuleerd in het plan. Bovendien is het personeelsbestand momenteel niet cultureel divers van samenstelling. De organisatie benoemt dat het vrijwilligersteam dat in het voorhuis helpt divers is, maar geeft niet aan of het daarmee cultureel divers van samenstelling is. De commissie vindt deze inzet mager, zeker gelet op de artistieke identiteit van het huis.  


Conclusie

De commissie vindt de beheerslasten - die voornamelijk gebouwgebonden zijn - hoog in verhouding tot de activiteitenlasten. Het dekkingsplan leunt voor een onevenredig deel op een bijdrage van het AFK. 
De commissie adviseert daarom de aanvraag van Cultureel Clubhuis Amstel gedeeltelijk te honoreren met een bedrag van € 330.000 per jaar.
De commissie constateert dat er na beoordeling van alle aanvragen onvoldoende budget beschikbaar is om de aanvraag te honoreren. 
De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Theater.

Adviseur Khadija Massaoudi heeft niet deelgenomen aan de beraadslaging.