MaxTak

Muziek / muziektheater
Aangevraagd: € 90.000
Toegekend: € 65.000

Inleiding

MaxTak maakt muziektheater voor kinderen en laat voor elke productie nieuwe composities en toneelteksten schrijven. Daartoe werkt het gezelschap samen met verschillende componisten en auteurs die elk hun eigen stijl meebrengen. Daarnaast zijn er altijd musici en instrumenten op het toneel, volgens MaxTak omdat de kinderen zo live voor hun ogen zien ontstaan wat ze horen en door de kracht van livemuziek de betekenis van het verhaal aan den lijve voelen. 

De missie van MaxTak voor 2021-2024 is: het maken van universeel, urgent en uitdagend muziektheater voor iedereen vanaf vier jaar. Het sleutelwoord voor de organisatie is daarbij verbinding. Met de cast die het gezelschap op het toneel zet en de verhalen die het vertelt, wil MaxTak de brede diversiteit van de Nederlandse en in het bijzonder de Amsterdamse samenleving representeren. MaxTak toont die samenleving vanuit verschillende perspectieven, en muziek vormt daarin hét bindende middel. Het hoofdthema van de educatie en randprogrammering in de komende periode wordt samenzang. 

De organisatie wil zijn positie in Amsterdam verstevigen en speelt in verschillende delen van de stad. MaxTak gaat in dat kader samenwerken met CC Amstel, waar het gezelschap jaarlijks twee maanden neerstrijkt en buurtbewoners betrekt bij het maakproces. De producties die de organisatie presenteert zijn onder meer De Snackbarprinses, geschreven door Nhung Dam, over een Vietnamees-Nederlands meisje worstelend tussen twee culturen; Het Groene Meisje, over een activistische wees met twee vaders, met koormuziek van Timo Tembuyser; MidWINTERnacht samen met de Palestijnse Nizar Rohana, en Gulliver in coproductie met Theater Sonnevanck. Dit doet MaxTak samen met zijn nieuwe artistiek leider Marije Gubbels.

MaxTak ontvangt een vierjarige subsidie 2017-2020 binnen het Kunstenplan van € 47.742 per jaar (incl. indexatie 2020).
Voor de periode 2021-2024 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld 
€ 90.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.


Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als zeer goed.
Met de komst van Marije Gubbels als nieuwe artistiek leider geeft het gezelschap MaxTak volgens de commissie een nieuwe, meer diverse en geëngageerde wending aan zijn artistiek beleid. MaxTak speelt altijd voor kinderen met verschillende culturele en maatschappelijke achtergronden. Tot voor kort werden de verhalen in de voorstellingen van MaxTak overwegend verteld vanuit een westers perspectief, waarbij het eigen culturele referentiekader daarvoor altijd het uitgangspunt vormde. MaxTak wil dat diverse publiek in de komende periode in zijn voorstellingen meer en beter gaan representeren. Daarom vindt MaxTak het belangrijk dat die voorstellingen, zowel in thematiek, muziek als samenstelling van de cast, de samenleving vanuit (cultureel) diverse perspectieven belichten. Door meerdere stemmen te laten horen, verschillen en overeenkomsten te laten zien, zonder pasklare antwoorden te geven en met de universele taal van muziek als verbindende factor. Zodat kinderen zich meer in de voorstellingen kunnen herkennen en ook elkaar beter leren kennen. 
Dat nieuwe beleid verwoordt het gezelschap in zijn ondernemingsplan met gedrevenheid en passie voor het muziektheater. De commissie is van mening dat regisseur/tekstschrijver Marije Gubbels eigenzinnig muziektheater maakt voor jong én oud. Haar voorstellingen gaan uit van actuele maatschappelijk urgente thema's die zij omvormt tot aansprekende, fantasierijke verhalen met veel humor. Gubbels smeedt muziek, tekst en spel bovendien samen tot een sterke eenheid. De commissie vindt het waardevol dat Marije Gubbels in al haar voorstellingen de vraag ‘wat is normaal’ stelt en haar publiek daarmee aanzet verder te kijken dan het eigen referentiekader. Voor de komende periode presenteert MaxTak vijf nieuwe producties die de commissie prikkelend en verrassend vindt, zowel in thematiek en voorstellingsconcept als in de samenstelling van de artistieke teams. In de Snackbarprinses, geschreven door de Vietnamese schrijfster Nhung Dam, worstelt een Vietnamees meisje met haar biculturele achtergrond; in Het Groene Meisje gaat een (klimaat)activistisch weesmeisje de strijd aan met haar twee pleegvaders die een milieuvervuilend schoonmaakbedrijf hebben; in MidWINTERnacht vlucht een groepje outcasts Het Laatste Wilde Bos in voor de oprukkende Uniforme Staat en in Gulliver wordt een ijdele reisvlogger al rondreizend steeds onzekerder wordt over zijn zekerheden. De artistieke teams op het podium en achter de schermen worden steeds meer divers samengesteld wat betreft culturele achtergrond, geaardheid en leeftijd. Ook de muziek wordt diverser met verrassende combinaties van componisten, musici en ensembles van niet-westerse en westerse afkomst, zoals Timo Tembuyser, de Palestijnse componist en ud-speler Nizar Rohana en zijn trio, het Amsterdams Andalusisch Orkest, Thijs Borsten en musici van Marmoucha. De commissie vindt die koerswijziging en de daaruit voortvloeiende plannen inspirerend en fantasierijk. Zij is daarom van mening dat er sprake is van grote artistieke eigenheid.

MaxTak zet in op het bereiken van regulier publiek voor jeugd(muziek)theater en op het bereiken van nieuwe publieksgroepen. Het gezelschap maakt in de ogen van de commissie toegankelijke en artistiek aantrekkelijke voorstellingen die de samenleving vanuit verschillende perspectieven belichten en waar een brede groep kinderen (en hun ouders) zich in kan herkennen. De commissie vindt daarom dat de artistieke betekenis voor dit beoogde publiek groot is. De keuze van MaxTak om zich te profileren als huisgezelschap of vaste bespeler van CC Amstel vindt de commissie ook in dat licht positief en een verrijking voor de buurt. De commissie heeft er vertrouwen in dat de artistieke betekenis voor de nieuwe beoogde doelgroepen die men in CC Amstel wil verwelkomen, waaronder kinderen en andere bewoners uit de buurt, eveneens aanzienlijk zal zijn. MaxTak biedt een educatie- en randprogramma rond de (school)voorstellingen in samenwerking met ZangExpress, wat het werk volgens de commissie nog aansprekender kan maken voor het jonge publiek. 

De commissie constateert dat MaxTak uitvoerig reflecteert op het verleden: de transformatie van het voormalige filmorkest naar het gezelschap voor jeugdmuziektheater dat het nu is. Ook gaat het in op de belangrijke rol die voormalig artistiek leider Hans Thissen hierin gespeeld heeft. Op basis van de kwaliteiten van de nieuwe artistiek leider heeft het gezelschap in de ogen van de commissie overtuigende artistieke ambities voor de toekomst geformuleerd. De speerpunten voor de komende periode - op weg naar een divers en inclusief team, producties brengen met urgente thema’s en het uitgangspunt dat muziek verbindt - getuigen volgens de commissie helder van de artistieke ontwikkeling in het beleid.  Daarnaast waardeert de commissie het dat MaxTak naast ervaren makers en performers ook pas afgestudeerde talenten bij de producties gaat betrekken, zodat die van elkaar kunnen leren en elkaar kunnen inspireren.


Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als voldoende.
De verbinding van het gezelschap met de stedelijke samenleving was in de ogen van de commissie tot nu toe beperkt tot samenwerkingen met vooral culturele organisaties en scholen in de wijken. MaxTak wil in de komende periode meer aandacht gaan besteden aan zijn maatschappelijke omgeving en ook een steentje bijdragen aan de sociale cohesie in de stad. Dit wil de organisatie bereiken door met voorstellingen en een educatie- en randprogramma in CC Amstel een verbinding aan te gaan met de bewoners van Amsterdam Zuid/Diamantbuurt. Het gezelschap heeft een participatie-expert in de arm genomen die boegbeelden van de buurt zal gaan betrekken als bruggenbouwers, en die kinderen en andere bewoners uit de buurt gaat mobiliseren voor de activiteiten van MaxTak. De commissie vindt dit in aanleg interessante plannen, die in de aanvraag echter nog niet concreet zijn uitgewerkt. Niettemin vindt de commissie de ambitie positief en is zij van mening dat deze activiteiten kunnen leiden tot een grotere impact van MaxTak in de buurt. 

MaxTak speelt zijn vrije voorstellingen in het Centrum (in Jeugdtheater De Krakeling), in stadsdeel Zuid/Diamantbuurt (in CC Amstel, de thuisbasis) en in Nieuw West (in theater De Meervaart). Een aanzienlijk deel van de schoolvoorstellingen speelt het gezelschap in Nieuw West, Oost en West, met het voornemen dit de komende periode verder uit te breiden naar andere stadsdelen. De commissie is van mening dat MaxTak daarmee een redelijke bijdrage levert aan de spreiding van het cultuuraanbod en publieksbereik in de stad.

MaxTak kiest voor het thema Leefbare stad als eigen accent vanuit de visie dat theater een ontmoetingspunt is voor mensen. Het gezelschap wil de gezamenlijke ervaring en ontmoeting die theater biedt nog intensiveren door een educatie- en randprogramma te ontwikkelen waarin samenzang centraal staat, om zo een bijdrage te leveren aan een leefbare stad. De commissie vindt dat een interessante gedachte, maar constateert dat die in het plan verder niet uitgewerkt is. De commissie is niettemin van mening dat de keuze voor Leefbare stad past bij de ambities van de organisatie. 


Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als goed. 
MaxTak wil in de komende periode groeien van een klein naar een middelgroot gezelschap en presenteert daarvoor stevige artistieke ambities, die in het plan helder worden toegelicht en gemotiveerd. De commissie vindt die ambities ook realistisch gezien de hoge kwaliteit van de organisatie en de mensen waar zij mee werkt. De artistieke en zakelijke leiding zijn in deskundige handen. De performers en muzikanten die MaxTak aantrekt zijn professionals die op het podium weten te overtuigen. Ook gezien het prudente zakelijke beleid en de positieve resultaten daarvan in de afgelopen jaren, vindt de commissie het plan realistisch en uitvoerbaar voor wat betreft organisatie, werkwijze en vakmanschap. 

De commissie is van mening dat de bedrijfsvoering gezond is. De financiële en organisatorische huishouding is op orde en de zakelijke plannen voor de komende periode zijn helder en uitvoerig beschreven. Ze geven in de ogen van de commissie een goede basis om de beoogde voornemens tot uitvoer te brengen en op langere termijn als organisatie effectief te laten functioneren. MaxTak reflecteert daarbij uitgebreid op risico’s en kansen, zowel artistiek als financieel en organisatorisch. De bestuurssamenstelling ondergaat de komende tijd enige wisselingen. Die situatie wil het gezelschap aangrijpen om het bestuur te versterken met een ervaren lid uit het theaterveld die de ambitie om te groeien naar een middelgroot gezelschap kan schragen. De commissie vindt dit een zinvolle keuze. 

De begroting van MaxTak stijgt vanaf 2021 en verdubbelt ten opzichte van 2018. De belangrijkste redenen voor die stijging zijn de inschaling van salarissen en honoraria volgens CAO-normen en de schaalvergroting van de producties. Die stijging is in de ogen van de commissie ambitieus maar wel gerechtvaardigd. De commissie constateert echter dat er sprake is van enige onbalans tussen de hoge artistieke ambities en de bescheiden ambities op het gebied van het rendement daarvan in termen van speelbeurten, publieksaantallen en private inkomsten. De commissie ziet dat het aantal voorstellingen en het publieksbereik in bescheiden mate groeien. Maar de organisatie beoogt wel zich te ontwikkelen tot een middelgroot gezelschap, waarbij volgens de commissie ook een kwantitatieve ambitie gepast zou zijn. Die verschillende doelen vindt de commissie ambivalent en dat ziet zij weerspiegeld in de begroting: de publieksinkomsten blijven relatief laag in vergelijking met de stijging van de artistieke ambities en de lasten daarvan. Bovendien constateert de commissie dat de inkomsten uit private fondsen lager begroot zijn dan de resultaten daarvan uit voorgaande jaren. Als gevolg daarvan moet de aanvrager een zwaarder beroep doen op (structurele) publieke subsidies. MaxTak reflecteert hier niet op. Daarnaast wil de commissie een kanttekening plaatsen bij het feit dat de organisatie voor de vier jaren een gemiddelde begroting presenteert, waardoor de commissie niet kan vaststellen of er in de loop van die jaren sprake is van een ontwikkeling in de kosten en baten. Op basis van het bovenstaande vindt de commissie de begroting in omvang passend bij de voorgenomen plannen, maar is zij niet overtuigd van het realisme van de samenstelling ervan; met name de financieringsmix vindt ze niet passend bij de artistieke ambities.

MaxTak presenteert volgens de commissie een helder en uitgebreid marketingplan. Het gezelschap streeft vooral naar verbinding en nieuw publiek en niet zozeer naar een grote stijging van de bezoekersaantallen, die met een gemiddeld streefgetal van 125 per voorstelling bescheiden zijn. De voorstellingsgerichte marketingcampagnes vindt de commissie interessant en goed uitgewerkt. De commissie vindt het positief dat MaxTak in zijn samenwerkingen met andere organisaties, zoals Marmoucha en Rose Stories, de krachten gaat bundelen op marketinggebied om elkaars publiek te kunnen bereiken. Samen met De Krakeling en De Meervaart wil het gezelschap zich inzetten om nieuw publiek te werven. Een uitwerking van dit aspect ontbreekt. Afgezien van deze kanttekening vindt de commissie het marketingplan voor de overige activiteiten en doelgroepen realistisch en passend.


Diversiteit en inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als goed.
Tot nu toe bracht de organisatie naar eigen zeggen vooral verhalen en muziek vanuit het eigen referentiekader van de makers, die geen cultureel diverse achtergrond hebben. Het gezelschap wil dat nu gaan veranderen door bij twee van de vijf producties te werken met biculturele makers en musici die verhalen ook vanuit een bicultureel perspectief vertellen, zoals De Snackbarprinses en MidWINTERnacht. Ook streeft de organisatie naar een meer cultureel diverse samenstelling van het artistieke team. De commissie constateert dat die plannen concreet zijn en vindt dat MaxTak daarmee een behoorlijke bijdrage levert aan een cultureel divers aanbod.

MaxTak bereikt volgens de commissie een (cultureel) divers publiek, vooral via de schoolvoorstellingen in de wijken. Met een meer cultureel divers aanbod verwacht de commissie dat het gezelschap in de toekomst ook voor de vrije voorstellingen een cultureel diverser publiek kan aanspreken en werven. Omdat de biculturele producties steeds vanuit een andere achtergrond gemaakt worden, zet MaxTak in op voorstellingsgerichte marketingcampagnes die gericht zijn op specifieke doelgroepen. Zoals bijvoorbeeld mensen met een Aziatische, Aziatisch-Nederlandse of andere biculturele achtergrond voor De Snackbarprinses. Daarbij werkt de organisatie samen met de betrokken podia, ensembles en maatschappelijke organisaties, zoals CC Amstel, Marmoucha en Rose Stories. Daar is de commissie positief over. Daarnaast wil het gezelschap meer schoolvoorstellingen in Nieuw-West, West, Oost en de Diamantbuurt gaan spelen, waarmee door de zeer cultureel diverse samenstelling van de bevolking in die wijken en dus ook van de leerlingen op de basisscholen, een cultureel divers kinderpubliek bereikt wordt. De commissie constateert daarom dat MaxTak een bijdrage levert aan het bereik van een cultureel divers publiek.

MaxTak toont in zijn plan zelfkennis en positieve nieuwsgierigheid om het anders en meer cultureel divers aan te pakken, en presenteert volgens de commissie een heldere visie op en een concreet plan voor de culturele diversiteit in de organisatie. De organisatie is klein en het vaste kernteam, slechts bestaande uit een artistiek en een zakelijk leider, is niet cultureel divers. De commissie heeft er begrip voor dat implementatie van meer culturele diversiteit daar nu niet direct aan de orde kan zijn. Voor de samenstelling van het artistieke team (makers, cast en crew) en het bestuur zijn er echter concrete plannen en ambities geformuleerd. MaxTak streeft naar een artistiek team dat in 2024 uit minimaal 25% cultureel diverse mensen bestaat en dat in de periode 2025-2028 verder groeit naar een aandeel van minimaal 40%. Het bestuur heeft een lid met een cultureel diverse achtergrond en de organisatie streeft naar 50% culturele diversiteit in het bestuur. De commissie is positief over de visie van het gezelschap en de concrete plannen voor meer culturele diversiteit in de organisatie.


Conclusie

De commissie adviseert de aanvraag van MaxTak te honoreren met een bedrag van 
€ 65.000. Dit bedrag is lager dan het gevraagde bedrag, omdat de commissie er, gezien de ambivalentie tussen de hoge artistieke ambities en de lage ambities met betrekking tot het kwantitatieve rendement daarvan, niet van overtuigd is dat een nog hogere bijdrage noodzakelijk en gewenst is.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Muziek en Muziektheater.