Oorkaan

Muziek / muziektheater
Aangevraagd: € 156.750
Toegekend: € 135.000

Inleiding

Oorkaan is een muziekgezelschap dat theatrale concerten maakt die aansluiten bij de belevingswereld van jong en oud publiek. De musici van Oorkaan spelen de muziek uit het hoofd en hun speelstijl is fysiek waardoor kinderen zich makkelijk kunnen identificeren met de musici. Ieder concert wordt vormgegeven met decor, kostuum en licht en door deze visuele aankleding zijn de voorstellingen aansprekend voor een breed publiek. Met de concerten wil Oorkaan zoveel mogelijk kinderen van verschillende niveaus en sociale en culturele achtergronden in aanraking laten komen met oude en nieuwe klassieke muziek. Dat doet het gezelschap aan de hand van vier pijlers: productie, onderzoek en ontwikkeling, educatie en internationalisering. 

In de periode 2021-2024 wil Oorkaan het genre theatraal concert verder ontwikkelen, en de Oorkaan-methode wereldwijd meer bekendheid geven. De Oorkaan-methode is een werkwijze waarbij vanuit muziek een theatrale productie wordt gecreëerd die is gericht op een jong publiek. Onderzoek, ontwikkeling en het delen van kennis en expertise worden ingezet bij het maken van deze theatrale concerten. In de komende beleidsperiode wil Oorkaan de (inter)nationale positie als jeugdmuziekgezelschap verstevigen, door verdieping en vernieuwing aan te brengen en kennis en kunde nog actiever (inter)nationaal te verspreiden. Ook is het de bedoeling om de impact van de theatrale concerten te vergroten door een educatief (rand)programma aan de producties te koppelen. Tot slot wil Orkaan de organisatie vernieuwen door de oprichting van een eigen Oorkaan-ensemble, het installeren van een Kinderraad voor Muziek en door de canon van het klassieke repertoire open te breken met andere klankkleuren.

Oorkaan ontvangt een vierjarige subsidie 2017-2020 binnen het Kunstenplan van gemiddeld € 132.616 per jaar (incl. indexatie 2020).
Voor de periode 2021-2024 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld 
€ 156.750 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als zeer goed. 
De commissie is lovend over de artistieke eigenheid van Oorkaan die is terug te zien in unieke theatrale concerten, waarbij het gezelschap de initiatiefnemer en eindverantwoordelijke is. De aanvrager houdt zich zorgvuldig bezig met het hele artistieke proces: van conceptontwikkeling en repertoirekeuze tot het samenstellen van een team van spelers, vormgevers, spelcoaches en indien nodig gastregisseurs. Dit leidt uiteindelijk tot producties die prikkelend zijn en tot de verbeelding van kinderen spreken. De commissie is ook onder de indruk van de wijze waarop beeld, geluid en beweging worden geïntegreerd in de voorstellingen waardoor er een pakkende eenheid ontstaat. Het feit dat de musici van Oorkaan de muziek uit het hoofd spelen versterkt de interactie met de medespelers en het publiek, en de commissie vindt dat onderscheidend. 

De commissie vindt de artistieke betekenis voor het beoogde publiek groot. Oorkaan ziet het als een van zijn missies om zoveel mogelijk kinderen van alle niveaus en alle sociale en culturele achtergronden in aanraking te laten komen met klassieke muziek van vroeger en nu. Oorkaan wil dat bereiken door de theatrale concerten op een pakkende en laagdrempelige manier te presenteren. Hierdoor wordt de klassieke West-Europese canon opengebroken en toegankelijk gemaakt voor alle lagen van de Nederlandse bevolking. Volgens de commissie lukt het de aanvrager om, door de kwaliteit van het musiceren en de theatrale beleving, zowel nieuw publiek als reguliere concertbezoekers aan te spreken.  Oorkaan vervult ook een belangrijke functie via zijn educatieve concerten en programma's die zo veel mogelijk proberen in te haken op de belevingswereld en interesses van kinderen. 

De aanvraag schetst in het ondernemingsplan de verschillende ontwikkelfases die Oorkaan heeft doorlopen vanaf de oprichting tot het heden. Volgens de commissie laten die zien dat de organisatie reflecteert op het verleden en zich ook de komende jaren artistiek verder zal ontwikkelen. Het gezelschap wil voor de komende periode zijn (inter)nationale positie als jeugdmuziekgezelschap verstevigen door zijn kennis en kunde nog actiever (inter)nationaal te verspreiden en elke productie te koppelen aan een educatief (rand)programma. De commissie is positief over deze ontwikkelingen, die voortvloeien uit de activiteiten uit de vorige periode. Zowel de artistieke leiding als de uitvoerenden kunnen zich volgens de commissie binnen deze lijnen verder ontwikkelen. Een andere opvallende ontwikkeling is de beoogde oprichting van een eigen Oorkaan-ensemble. Door te werken met een vast ensemble ontstaat naar de mening van de commissie nog meer synergie tussen de musici, waardoor ze betere multidisciplinaire performers worden. 

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als goed.
Oorkaan is gevestigd in Amsterdam-West en verbindt zich met de stedelijke samenleving via schoolgebonden activiteiten en programma’s in de wijk zoals de coproductie PomPomPom 2.0. Ook heeft de aanvrager een community-productie georganiseerd met de ontwikkelplek voor muziektheater KASKO. De commissie is positief over deze initiatieven en ziet hierin duidelijk dat Oorkaan verbinding met de lokale bewoners en buurt nastreeft. Niet alle initiatieven zijn echter even goed toegelicht in het ondernemingsplan. Zo is het niet duidelijk hoe de community productie met KASKO verbinding maakt met de bewoners en hoe frequent het PomPomPom project zal plaatsvinden. Oorkaan wil daarnaast investeren in dialooggestuurd contact met scholen en doet dat momenteel met basisschool De Bron in Amsterdam-West. De commissie vindt het positief dat een kwalitatieve, langdurige relatie met deze school wordt opgebouwd. De beoogde uitbreiding naar vijf scholen in de periode 2021-2024 licht Oorkaan echter niet toe en dit komt ook niet terug in het overzicht van schoolgebonden activiteiten. 

De commissie is positief over de bijdrage van Oorkaan aan de spreiding van het culturele aanbod in de stad. Oorkaan is gevestigd in Amsterdam-West en organiseert daar veel activiteiten in Podium Mozaïek. Verder is het gezelschap actief door de stad en treedt onder meer op in het Muziekgebouw aan ‘t IJ in Oost en het Concertgebouw in het centrum. Oorkaan heeft inmiddels een sterk netwerk in verscheidene stadsdelen opgebouwd en werkt samen met ervaren Amsterdamse organisaties zoals het Grachtenfestival en de Cello Biënnale. Voor de komende periode wil de aanvrager naast de programma’s op de vaste locatie in West activiteiten organiseren door de stad en werkt daarbij samen met de Strijkkwartet Biënnale, het Amsterdams Andalusisch Orkest en de Amsterdamse Muziek Alliantie. Op grond van deze samenwerkingsrelaties en de huidige spreiding van activiteiten en publiek, heeft de commissie voldoende vertrouwen dat de voorgenomen spreiding gerealiseerd wordt.

Oorkaan heeft als eigen accent gekozen voor het thema Wereldstad. De commissie vindt dit goed passen bij de activiteiten van het gezelschap en stelt vast dat het overtuigend wordt uitgewerkt in het plan. Internationalisering is een belangrijk speerpunt voor Oorkaan wat blijkt uit internationale samenwerkingen met belangrijke podia en festivals. Ook vinden er coproducties plaats die van betekenis zijn voor de stad omdat er artistieke uitwisseling plaatsvindt met musici uit andere landen. Oorkaan verwacht in de komende periode minimaal twee internationale coproducties te maken. Daarnaast neemt Oorkaan deel aan internationale conferenties en focusprogramma’s. De commissie waardeert dat en beschouwt Oorkaan als een bijzondere ambassadeur van jeugdmuziek in de wereld. 

Diversiteit en inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als voldoende.
De commissie is positief over de bijdrage van Oorkaan aan de culturele diversiteit van het Amsterdamse cultuuraanbod. Oorkaan streeft ernaar de West-Europese canon van de klassieke muziek open te breken, zodat de muziek die gespeeld wordt aansluit bij de huidige cultureel diverse samenstelling van de bevolking. In de periode 2021-2024 laat Oorkaan zich inspireren door klassiek repertoire uit de herkomstlanden van niet-westerse migranten, zoals Turkije, Marokko en Suriname. Oorkaan zoekt daarnaast naar makers en musici die het verhaal van de multiculturele samenleving van heden, verleden en toekomst vertellen en duiden. In de programmering wordt dit voornemen consequent doorgevoerd via projecten met onder meer Slagwerk Den Haag, het Amsterdams Andalusisch Orkest en KASKO.

Het ondernemingsplan geeft wel inzicht in de publiekssamenstelling bij de familieconcerten, maar geen inzicht in de culturele achtergrond van het publiek. De commissie kan op basis daarvan niet vaststellen dat Oorkaan een cultureel divers publiek bereikt. Wel acht zij het aannemelijk dat de organisatie via de scholen een divers publiek bereikt, als daar leerlingen met een cultureel diverse achtergrond op zitten. De commissie ziet dat Oorkaan zich ervan bewust is dat de organisatie op dit vlak een slag te slaan heeft en zet zich in de komende periode in voor het vinden en binden van een cultureel divers publiek. De instelling van een cultureel divers samengestelde Kinderraad die meedenkt met de organisatie en die zijn achterban enthousiast kan maken voor Oorkaan, vindt de commissie een goed initiatief. Ook de samenwerking met Podium Mozaïek acht zij in dit verband kansrijk. De commissie meent wel dat het gezelschap meer stappen dient te zetten om bij de reguliere concerten een cultureel divers publiek te bereiken. 
De commissie is positief over de culturele diversiteit van het op te richten Oorkaan-ensemble en over de beoogde cultureel diverse samenstelling van de Kinderraad voor Muziek. Zij vindt de visie van Oorkaan op de diversiteit van het personeelsbestand en het bestuur echter weinig overtuigend. Oorkaan merkt in het Actieplan diversiteit en inclusie op meerdere medewerkers met een biculturele achtergrond in dienst te hebben. Hoeveel werknemers dat zijn of om welke posities in de organisatie het gaat wordt echter niet toegelicht. Wat betreft het personeelsbestand, raad van toezicht en bestuur streeft Oorkaan bij een volgende wervingsronde naar een betere balans in geslacht en niet-westerse achtergrond. Dit vindt de commissie een goede intentie, maar weinig ambitieus. Zo worden geen concrete acties benoemd om cultureel divers personeel aan te trekken. Juist omdat diversiteit en inclusie een belangrijk aandachtspunt zijn voor Oorkaan in de komende periode zou meer aandacht aan de culturele diversiteit van de kern van de organisatie op zijn plaats zijn.

Conclusie

De commissie heeft kritisch kanttekeningen bij de uitvoerbaarheid. Ze vindt de begroting onvoldoende inzichtelijk en vindt deze wat betreft de kosten slechts ten dele realistisch. Op grond van bovenstaande overwegingen adviseert de commissie het te honoreren bedrag niet te verhogen ten opzichte van de Kunstenplanperiode 2017-2020, waarbij wel rekening is gehouden met de doorvoering van fair pay in relatie tot de beoogde activiteiten. De commissie adviseert daarom de aanvraag van Oorkaan gedeeltelijk te honoreren met een bedrag van € 135.000 per jaar. 

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Muziek en Muziektheater.