PRJCT Amsterdam

Muziek / muziektheater
Aangevraagd: € 166.662
Toegekend: € 0

Inleiding

PRJCT Amsterdam is een barokorkest rond countertenor Maarten Engeltjes, opgericht in 2017. Het orkest realiseert jaarlijks vier tot zes projecten, waarvan minimaal twee nieuwe producties, met in totaal vijfentwintig concerten. PRJCT Amsterdam richt zich op barokmuziek, maar wil incidenteel de tijdhorizon verbreden en ook eigentijdse composities uitvoeren die een verbinding met de barok hebben. PRJCT Amsterdam werkt in elke productie samen met vooraanstaande (barok)musici, als solist en/of concertmeester. Bij alle projecten vormt talentontwikkeling naar eigen zeggen een rode draad, door de samenwerking van jonge musici met meer ervaren musici, zoals artistiek leider Maarten Engeltjes en de wisselende solisten en/of concertmeesters. 

PRJCT Amsterdam meent dat er een leemte is ontstaan tussen de historisch geïnformeerde uitvoeringspraktijk van de barokgrootheden - die volgens de organisatie eind vorige eeuw op haar hoogtepunt was - en een nieuwe benadering met cross-overs. Die leemte wil PRJCT Amsterdam vullen met een eigen, actuele en toegankelijke benadering van barokmuziek, zonder aan kwaliteit in te boeten, met Maarten Engeltjes als artistieke motor en een orkest dat tevens functioneert als kweekvijver voor toekomstige barokspecialisten.

Voor 2021-2024 staan negentien producties op het programma, waarvan elf nieuwe, met in totaal honderd concerten, waarvan twintig in het buitenland. Vrijwel alle producties worden in Amsterdam gepresenteerd. PRJCT Amsterdam presenteert twee samenwerkingsproducties: Orfeo, rond de opera van C.W. von Gluck, met Vocaal Talent Nederland (2022) en het Weihnachtsoratorium van J.S. Bach met het Nederlands Kamerkoor (2024). Met een nieuw initiatief, de Nacht van de Klassieke Muziek, beoogt de organisatie samen met het Nederlands Kamerkoor en andere ensembles vanaf 2022 een jaarlijks terugkerend Amsterdams evenement te realiseren. De overige geplande producties zijn eigen projecten, waarin PRJCT Amsterdam speciale aandacht besteedt aan wat de muziek optimaal toegankelijk maakt, zoals de setting, de verbinding met literatuur of een lichtplan.

PRJCT Amsterdam ontvangt geen meerjarige subsidie binnen het Kunstenplan 2017-2020. 
Voor de periode 2021-2024 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld 
€ 166.662 per jaar in het kader van het Kunstenplan. 


Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als voldoende. 
Barokensemble PRJCT Amsterdam is er met zijn artistiek leider Maarten Engeltjes volgens de commissie in geslaagd zich met projecten als Stabat Mater, Virtuoso! en Nicht mehr binnen korte tijd in de muziekwereld een stevige positie te verwerven. PRJCT Amsterdam wil naar eigen zeggen geen cross-overs spelen maar proberen om traditionele muziek in een trendy jasje te steken en zo de barokmuziek te actualiseren. De commissie heeft waardering en respect voor de artistieke prestaties van PRJCT Amsterdam en voor de zoektocht van de organisatie naar nieuwe wegen om de barokmuziek in deze tijd te plaatsen, ook al zijn de uitvoeringsvormen waarmee het ensemble experimenteert niet per se uniek. 
PRJCT Amsterdam presenteert voor de periode 2021-2024 een overzicht van de voorgenomen projecten, met nieuwe projecten en reprises. Vier projecten die specifiek op Amsterdam gericht zijn, worden in het plan nader toegelicht: De Nacht van de Klassieke Muziek, Barok X, Mozart Gala en Orfeo. De commissie vindt dit in aanleg interessante en prikkelende projecten, maar zij constateert dat de toelichting op deze projecten vooral focust op de context van de uitvoeringen, zoals locatie(s), ambiance en setting, en nauwelijks op een artistiek-inhoudelijk concept of een concrete muzikale invulling. De overige nieuwe projecten vindt de commissie als idee eveneens interessant, maar de uitwerking hiervan is veelal beperkt tot het noemen van enige werken, de bezetting of een kort statement over het programma. Het project Orfeo heeft een belangrijke educatieve component. PRJCT Amsterdam maakt het voor vwo-leerlingen, met als doel meer jeugd te interesseren voor barok en klassieke muziek. Aan het project is een educatietraject gekoppeld met onder meer zangworkshops. De commissie waardeert het doel en de samenwerking hierin met Vocaal Talent Nederland. PRJCT Amsterdam geeft echter geen artistiek-inhoudelijke toelichting op de productie noch op het educatief traject, zodat het voor de commissie ongewis is of het doel daarmee bereikt kan worden. Vanwege de summiere informatie over vrijwel alle nieuwe projecten en het gebrek aan onderbouwing ervan, is de commissie niet overtuigd van de artistieke eigenheid. Daarnaast mist de commissie een overkoepelend artistiek kernconcept waaruit de inhoud, vorm en samenhang van de projecten logisch en met artistieke urgentie voortvloeien. Op basis daarvan vindt de commissie dat de artistieke signatuur van PRJCT Amsterdam en zijn artistiek leider vooral gelegen is in de eigenzinnige muziekinterpretatie en de uitvoeringskwaliteit, en niet zozeer in originaliteit en gelaagdheid van het artistiek beleid.

De concerten van PRJCT Amsterdam en zijn artistiek leider zijn vanwege de aantrekkelijke programma’s met meesterwerken, de sublieme uitvoeringskwaliteit en prikkelende podiumprésence van grote artistieke betekenis voor de huidige doelgroep van liefhebbers van barok en klassieke muziek in de leeftijd van circa 50 tot 80 jaar. PRJCT Amsterdam wil daarnaast nieuwe doelgroepen bereiken maar geeft, met uitzondering van het project Orfeo, niet concreet aan met welke projecten PRJCT Amsterdam welke nieuwe publieksgroepen wil bereiken en waarom de organisatie denkt dat bepaalde projecten geschikt zijn om nieuwe publieksgroepen te bereiken. De commissie is daardoor slechts overtuigd van de artistieke betekenis van de activiteiten voor het bestaande publiek, en niet van de betekenis voor het beoogde nieuwe publiek. 

PRJCT Amsterdam blikt in het plan terug op de activiteiten van de afgelopen periode, maar de commissie ziet daarbij geen reflectie op de artistieke ontwikkeling die het ensemble heeft doorgemaakt of voor ogen heeft De commissie constateert dat PRJCT Amsterdam, na de aanloopjaren met vooral kleinere producties, in de komende periode in samenwerking met nieuwe partners ook grotere producties wil realiseren. Dat vindt de commissie in aanleg interessant, maar een motivatie voor deze stap en artistieke uitwerking ervan ontbreken. Het plan geeft de commissie daardoor geen beeld van de beoogde artistieke ontwikkeling. Positief vindt de commissie dat PRJCT Amsterdam jonge talentvolle musici coacht en de kans biedt om podiumervaring op te doen in het ensemble, waarmee het ensemble een talentontwikkelingstaak vervult en zo vakmanschap voor de toekomst borgt.


Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als zwak.
De commissie constateert dat PRJCT Amsterdam tot nu toe wel verbinding heeft met culturele organisaties in de stad, maar ziet nauwelijks meer maatschappelijke verbindingen met de stedelijke samenleving, zoals werken met stedelijke thema’s, samenwerking met bewonersgroepen of maatschappelijke organisaties in de stad of de buurt waar de organisatie is gevestigd. In de toekomst zou er van enige verbinding in die zin sprake kunnen zijn middels de plannen om een educatietraject met middelbare scholen op te zetten en een serie kleine concerten in ziekenhuizen te verzorgen. 

PRJCT Amsterdam speelt het merendeel van zijn concerten in Oost (in het Muziekgebouw) en Zuid (in het Concertgebouw). Enige spreiding met een klein publieksbereik in andere wijken ontstaat door de kleine concerten in ziekenhuizen en het Orfeo-educatieproject op middelbare scholen. De commissie beoordeelt de mate waarin het plan bijdraagt aan stedelijke spreiding van het cultuuraanbod en het publieksbereik daarom als bescheiden.

PRJCT Amsterdam kiest het thema Wereldstad als eigen accent, maar besteedt hier in het ondernemingsplan slechts summier aandacht aan. Het plan stelt dat de prestaties van het ensemble in binnen- en buitenland bijdragen aan het imago van Amsterdam als wereldstad. De commissie constateert dat er geen sprake is van internationale uitwisseling of samenwerking die voor de stad van belang is. Ze vindt dat het thema niet overtuigend is uitgewerkt en dat de aansluiting bij het geheel van activiteiten van PRJCT Amsterdam niet helder is weergegeven. 


Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als zwak.
PRJCT Amsterdam is een jong ensemble dat er de afgelopen jaren in geslaagd is met weinig middelen veel te bereiken, mede dankzij de pro-bonowerk van veel vrijwilligers en de artistiek leider. In 2019 kon een zakelijk leider betaald aangesteld worden. De artistiek leider en de zakelijk leider zijn volgens de commissie vakkundig, gedreven en ambitieus, en het ensemble presteert uitstekend. In de periode 2021-2024 ambieert de organisatie een enorme schaalsprong, zowel artistiek als daarmee samenhangend financieel-organisatorisch, die ook consequenties heeft voor de omvang van de organisatie. PRJCT Amsterdam reflecteert hier bondig op: de werkuren van de artistieke en zakelijke leiding worden vanaf 2021 uitgebreid en overig noodzakelijk personeel wordt op projectbasis ingehuurd. De commissie is van mening dat het artistieke plan weliswaar zeer ambitieus, maar wel haalbaar en realistisch is, gezien de vakkundigheid en gedrevenheid van de artistiek en zakelijk leider. 

De commissie is er niet van overtuigd dat de bedrijfsvoering voldoende basis geeft om de voorgenomen activiteiten te realiseren en de organisatie op langere termijn effectief te laten functioneren. De commissie ziet het belang van de voorgenomen schaalsprong, maar constateert dat PRJCT Amsterdam niet op de mogelijke financiële risico’s hiervan reflecteert en de wijze waarop die risico’s beheerst en gespreid kunnen worden. De commissie is hier kritisch over, zeker omdat de financiële situatie van de organisatie kwetsbaar is. Er is geen stevige buffer om eventuele tegenvallers op te vangen.

De commissie vindt de begroting van PRJCT Amsterdam voor de periode 2021-2024, gezien de enorme stijging ervan in vergelijking met het verleden, ambitieus maar vindt die toename wel passend bij de voorgenomen activiteiten. PRJCT Amsterdam streeft daarbij onder meer ook naar opschaling van de honoraria van de uitvoerenden richting ‘Fair Pay’. Dat vindt de commissie positief. Wel wil de commissie een kanttekening plaatsen bij de samenstelling van de personele kosten. Ze vindt deze niet in alle opzichten in verhouding met de kwetsbare financiële situatie en ziet ook een zekere disbalans tussen functies onderling. De invulling van verschillende andere kostenposten vindt de commissie niet realistisch. In de begroting neemt PRJCT Amsterdam voor de grote projecten als De Nacht van de Klassieke Muziek, Baroque X en het Mozart Gala uitsluitend de kosten van PRJCT Amsterdam zelf op. Aspecten die in de plannen aan de orde komen, voor bijvoorbeeld een lichtplan, de setting, publiekscatering en kosten voor samenwerkende ensembles zijn niet in de begroting opgenomen. PRJCT Amsterdam reflecteert hier in de toelichting niet op. 
De commissie vindt ook dat er geen sprake is van een passende financieringsmix. Zij constateert dat PRJCT Amsterdam aan de batenkant zwaar leunt op een eventuele subsidie van het AFK. Die gevraagde bijdrage is hoog, zowel in relatie tot het geringe percentage van de activiteiten en het publieksbereik in Amsterdam als tot de beperkte bijdragen van sponsors en andere publieke en private fondsen. PRJCT Amsterdam motiveert dit niet. De commissie vindt de begroting om die redenen niet realistisch. 

PRJCT Amsterdam is zich ervan bewust dat barokmuziek voor een publiek van nu om een nieuwe aanpak vraagt en heeft daarvoor artistiek-inhoudelijk concrete plannen bedacht. Het ensemble heeft daar de afgelopen jaren een aanzienlijk publiek mee opgebouwd, dat vooral bestaat uit barok- en klassieke muziekliefhebbers op enige leeftijd. Het ensemble wil deze groep aan zich blijven binden en tegelijk nieuwe doelgroepen werven, waaronder de groep van 29 tot 50 jaar (die PRJCT Amsterdam beschouwt als het oudere publiek van de toekomst) jongeren, (school)kinderen, en volwassenen die niet als vanzelf met klassieke muziek in aanraking komen. In het marketingplan stippelt PRJCT Amsterdam echter geen strategie uit voor het werven van die afzonderlijke doelgroepen, maar beperkt zij zich tot een overzicht van algemene marketingmiddelen om een publiek voor klassieke muziek te werven. De commissie vindt dit een gemiste kans, temeer daar een aantal projecten inhoudelijk volgens haar voldoende handvatten biedt om nieuwe verbindingen met specifieke doelgroepen te leggen. 


Diversiteit en inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als onvoldoende.
PRJCT Amsterdam focust op de westerse canon van de klassieke muziek, van de barok tot nu, met af en toe uitstapjes naar niet-klassieke westerse muziek. Het ensemble levert naar het oordeel van de commissie daarmee nauwelijks een bijdrage aan de culturele diversiteit van het Amsterdamse cultuuraanbod en maakt ook geen melding van toekomstige plannen daartoe.

PRJCT Amsterdam streeft naar een divers publiek in het algemeen en heet iedereen welkom bij zijn concerten, maar besteedt in zijn plannen geen specifieke aandacht aan het bereiken van een expliciet cultureel divers publiek. PRJCT Amsterdam constateert wel dat binnen zijn publiek mensen met een zwakke sociaaleconomische achtergrond en mensen met een immigratieachtergrond zijn ondervertegenwoordigd. De organisatie heeft daarom een kleine commissie samengesteld die minimaal een activiteit per jaar gaat ontwikkelen om deze groep mensen te bereiken, maar licht dit plan niet nader toe. De commissie is er niet van overtuigd dat hiermee meer culturele diversiteit van het publiek bereikt kan worden.

De organisatie van PRJCT Amsterdam is jong en klein, en biedt volgens PRJCT Amsterdam vooralsnog nauwelijks mogelijkheid tot een grotere culturele diversiteit. De organisatie wil aan verbetering hiervan in de toekomst prioriteit geven, mits ze de beschikking krijgt over de financiële middelen die nodig zijn om nieuw personeel aan te nemen. Wel probeert PRJCT Amsterdam vluchtelingen te betrekken bij de organisatie via onder meer de Refugee Talent Hub en het Netwerk Migrantenmuzikanten. Ook juicht het ensemble meer musici met een niet-westerse of biculturele achtergrond in het ensemble toe, op voorwaarde dat die musici voldoen aan de hoge kwaliteitseisen die door het ensemble gesteld worden. De commissie constateert dat PRJCT Amsterdam wel reflecteert op grotere culturele diversiteit in de organisatie en het ensemble, maar dat de organisatie geen heldere visie, noch een concreet plan presenteert om meer culturele diversiteit in de organisatie en het ensemble te realiseren. 


Conclusie

Op grond van bovenstaande overwegingen adviseert de commissie de aanvraag van PRJCT Amsterdam niet te honoreren.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Muziek en Muziektheater.