Sonic Acts

Inleiding

Sonic Acts is een interdisciplinaire ontwikkelinstelling voor makers en publiek, geworteld in digitale cultuur, en werkzaam in de cross-over tussen de kunsten, wetenschap en technologie. Sonic Acts ziet het als haar missie om nieuwe kunst en nieuw publiek te ontwikkelen. Als werkveld benoemt de organisatie elektronische en digitale kunst alsook de podiumkunsten - van audiovisuele performances, experimentele opera en nieuwe muziek tot urban en club -, vooruitstrevende hedendaagse beeldende kunst, avant-gardefilm en innovatieve nieuwe media. Sonic Acts geeft aan de meeste bekendheid te hebben verworven met het tweejaarlijkse festival in Amsterdam. In het afgelopen decennium is het zwaartepunt van de activiteiten komen te liggen op talentontwikkeling, het ontwikkelen en produceren van nieuwe producties en programma’s, en internationale projecten en coproducties. Hierin werkt de organisatie samen met instellingen als Stedelijk Museum Amsterdam, Universiteit Utrecht en Paradiso, alsook met labs en broedplaatsen als STEIM. 

De komende beleidsperiode wil Sonic Acts zich richten op het ontwikkelen, produceren en presenteren van nieuwe kunstwerken; het samenstellen en organiseren van publieksactiviteiten zoals festivals en programmaseries; het faciliteren van talentontwikkeling en stimuleren van artistiek onderzoek; op de publicatie van boeken, online publicaties, video’s en podcasts. Sonic Acts wil als katalysator fungeren van ideeën, als opdrachtgever voor nieuw werk, en wil context creëren middels discursieve programma’s. De organisatie organiseert en faciliteert twintig residencies, geeft opdracht voor veertig nieuwe werken en coproducties. Het organiseert twee grote festivals, zestien edities van de programmaserie artistiek onderzoek; 32 edities van de programmaserie nieuwe nachtcultuur; en 24 workshops. Vier gedrukte uitgaves en nieuwe content op het online platform met archief bieden volgens Sonic Acts reflectie en verdieping. Daarnaast wil Sonic Acts zorgen voor distributie van de nieuwe werken en projecten in het buitenland via de samenwerkingspartners. Sonic Acts wil de komende beleidsperiode ook twee nieuwe internationale samenwerkingsprojecten opzetten.

Sonic Acts ontvangt een vierjarige subsidie 2017-2020 binnen het Kunstenplan van € 105.957 (incl. indexatie 2020).
Voor de periode 2021-2014 vraagt Sonic Acts bij het AFK een bijdrage van gemiddeld 
€ 126.447 per jaar in het kader van het Kunstenplan. 

Artistiek belang

De commissie beoordeelt het artistieke belang als goed. 
Sonic Acts is een van de eerste grootschalige festivals in Nederland met een innovatieve programmering op gebied van experimenteel beeld en geluid. Typerend voor Sonic Acts is, volgens de commissie, de combinatie van een tweejaarlijks festival afgewisseld met de Academy gericht op artistiek onderzoek, met daarnaast een groot aantal kleinere evenementen en activiteiten die voor een deel in samenwerkingsverband worden uitgevoerd. Meerjarige onderzoeksthema’s zorgen voor inhoudelijke samenhang tussen alle activiteiten en daarmee voor verdieping. De artistieke invulling wordt volgens de commissie scherp gekozen. De commissie merkt op dat Sonic Acts al vroeg thema’s als het Antropoceen, posthumanisme en klimaatverandering agendeerde en onderzocht binnen hun programmering. De vragen die Sonic Acts stelt over de manier waarop technologie mens, maatschappij en wereld fundamenteel verandert, zijn volgens de commissie relevant maar inmiddels niet meer uniek. Andere festivals binnen Europa richten zich ook op dit onderwerp, waardoor Sonic Acts’ positie enigszins onder druk komt te staan. De artistieke eigenheid van Sonic Acts is volgens de commissie gelegen in het specifieke accent van Sonic Acts binnen haar thematische keuzes zoals de aandacht voor de ‘donkere kant’, het scherpe randje, zoals dat tot uiting kwam bij Dark Ecology en in de komende periode in Extreme Peripheries. Ook de Progress Bar wordt door de commissie genoemd als eigen en verrassend met een dynamisch, onvoorspelbaar en informeel concept. Gezien de groei van het festival vindt de commissie het belangrijk dat de organisatie de balans tussen het festival en de kleine programma’s vasthoudt. Het is juist de programmering van de kleine experimentele onderdelen die zorgt voor het scherpe randje dat volgens de commissie zo kenmerkend is voor de artistieke eigenheid van Sonic Acts. 

De commissie is van mening dat de activiteiten van Sonic Acts grote artistieke betekenis hebben voor het publiek. De commissie constateert dat de presentaties van Sonic Acts laagdrempelig zijn en zintuigelijk aanspreken. Thema’s komen terug op verschillende plekken in de programmering, zowel bij exposities als bij lezingen. De commissie vindt dit een concrete manier om het voorstellingsvermogen van het publiek te vergroten. Resultaten uit publieksonderzoek van de organisatie ondersteunen deze bevindingen, aldus de commissie. Ze is positief over de wijze waarop de organisatie in ‘nieuwe nachtcultuur’ actief experimenteert met artistieke vormen, zoals spoken word, die aansprekend zijn voor nieuwe, jonge publieksgroepen. Een positieve mening heeft de commissie over de wijze waarop Sonic Acts de, door haarzelf op deze manier genoemde, conventionele instellingen erkent als publieksgroep en een rol voor zichzelf ziet om deze instellingen zoals het Stedelijk Museum en haar publiek in aanraking te laten komen met een experimentele invalshoek, zowel in werkwijze als in programmering. De commissie vindt dat de organisatie op deze wijze ook van betekenis is voor gevestigde instellingen in de stad. 

De commissie merkt op dat de aanvrager uitgebreid terugblikt op afgelopen beleidsperiode en in lijn hiermee ambities formuleert voor de komende periode. Het versterken van de eigen positie als hét Nederlandse platform voor talentontwikkeling, productie en presentatie van grensverleggende kunst en het stimuleren en delen van artistiek onderzoek om impact op het culturele veld en de maatschappij te vergroten, komen uit de reflectie voort. De commissie is positief over de uitbreiding van de plannen op gebied van artistiek onderzoek en noemt als voorbeeld de introductie van een driemaandelijkse programmaserie waardoor onderzoeksactiviteiten duurzaam plaatsvinden en er beter samengewerkt kan worden met academies. Een ander aansprekend voorbeeld vindt de commissie de deelname aan twee meerjarige internationale onderzoeksprojecten met VU en de Universiteit Utrecht. De commissie vindt deze ontwikkeling van de organisatie passend en is positief over de wijze waarop er een verbinding wordt gelegd tussen het onderzoeks- en festivalprogramma. Sonic Acts wil op gebied van talentontwikkeling de groei van de afgelopen periode doorzetten. De commissie vindt dit een logische stap na een succesvolle pilot, maar mist uitleg in het plan over de rol van de organisatie in de begeleiding, die nu meer faciliterend is dan artistiek begeleidend. Gezien de ambities meent de commissie dat de organisatie hier explicieter over zou kunnen zijn. 

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als goed. 
De commissie constateert dat Sonic Acts verbinding legt met grootstedelijke vraagstukken door de keuze voor thema’s als Dark Ecology, het Antropoceen en Reclaiming Pollution. In de afgelopen jaren betrok Sonic Acts volgens de commissie op succesvolle wijze bewoners en maatschappelijke partners bij haar projecten. In het project Sensing the Place uit 2018 bijvoorbeeld betrok Sonic Acts buurtbewoners en oud-medewerkers van Damen Shiprepair bij het onderzoeksproject. Hoewel het plan beperkt laat zien hoe Sonic Acts zich de komende beleidsperiode verbindt met de stedelijke en/of maatschappelijke organisaties, heeft de commissie vertrouwen dat de organisatie opnieuw de samenwerking met de stad zal opzoeken voor de maatschappelijke vraagstukken die zij in het huidige plan noemt, omdat dit past bij de visie, signatuur en werkwijze van de organisatie. 

Hoewel de hoofdactiviteiten plaatsvinden in het Centrum en Zuid, organiseert Sonic Acts ook in de overige stadsdelen kleinere programma’s, zoals in Noord, West en Nieuw-West. Sonic Acts benoemt zelf in het plan dat Zuidoost een blinde vlek voor haar is. Hier wil ze in de toekomst aandacht aan gaan besteden, al constateert de commissie dat nog niet is geconcretiseerd op welke manier en met welke partners de organisatie dit wil doen. Het plan draagt daarmee enigermate bij aan de spreiding van activiteiten in de stad.  

Sonic Acts kiest voor Wereldstad als eigen accent en werkt dit volgens de commissie goed uit. Sonic Acts voedt Amsterdam met innovatieve ideeën en vooruitstrevende projecten en haalt nieuwe internationale producties naar de stad. Ook biedt de organisatie Amsterdamse makers de mogelijkheid om werk te presenteren op internationale podia. De keuze voor Wereldstad onderstreept volgens de commissie de evolutie van Sonic Acts. Waar eerst de focus lag op technologie, is er nu meer aandacht voor de vraag hoe technologie mens, maatschappij en wereld fundamenteel verandert. 

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende.
De commissie is positief over de plannen voor de organisatie en de werkwijze van Sonic Acts en meent dat de organisatie het vakmanschap in huis heeft, zowel inhoudelijk als op gebied van projectorganisatie, om ze te realiseren. De organisatie heeft de organisatie- en  financiële structuur onder de loep en heeft als resultante daarvan inmiddels een afdeling fondsenwerving opgezet. De organisatie wil uitbreiden met onder andere een zakelijke leider, een additionele programmeur en communicatiemedewerker om tegemoet te komen aan structureel onbetaald overwerk door de huidige medewerkers, omdat de organisatie dit als een risico signaleert. De commissie vindt de personele uitbreiding een logische stap en is van mening dat de organisatie zich hiermee verder professionaliseert en zorgt dat de omvang van de organisatie aansluit bij de beoogde activiteiten. 

De commissie vindt de bedrijfsvoering van Sonic Acts gezond. Sonic Acts is volgens de commissie een flexibele organisatie die goed om weet te gaan met de dynamiek van het organiseren van een tweejaarlijks festival met daarnaast een doorlopende programmering. Dit blijkt volgens de commissie uit de groei van het festival in de afgelopen beleidsperiode. Zo toont het jaarverslag van 2018 volgens de commissie aan dat de geleverde prestaties groter zijn dan vooraf ingeschat en de hogere kosten door de organisatie zijn opgevangen. Sonic Acts komt de laatste jaren steeds tot een passend batig saldo en heeft een redelijk eigen vermogen opgebouwd, dat volgens de commissie genoeg is om de risico’s in de organisatie op te vangen en de organisatie op de lange termijn te continueren. De commissie signaleert wel enkele risico’s op gebied van governance. Drie leden van de raad van toezicht treden allen binnen een periode van één jaar af en dat maakt de organisatie volgens de commissie kwetsbaar. Een getrapt aftreedschema zorgt ervoor dat kennis en ervaring geborgd blijft in de raad van toezicht. De commissie constateert tevens dat een lid van de raad van toezicht eigen werk gepresenteerd heeft op het festival. De commissie merkt op dat dit een risico in zich draagt tot de toezichthoudende rol en vindt dit ongewenst. 

De begroting van Sonic Acts laat een behoorlijke groei zien. De aanvrager verantwoordt deze groei met de uitbreiding van het team en de invoering van fair pay. De commissie vindt de verhoging van de totale personeelslasten fors maar de gevraagde verhoging ten behoeve van fair pay realistisch. Met betrekking tot de dekking is een minder gespreide mix aan inkomsten opgevoerd dan in de periode 2017-2018. De commissie vindt dat de afname van de financieringsmix de organisatie kwetsbaar maakt. De gevraagde verhoging van de bijdrage van het AFK vindt de commissie bescheiden en passend in relatie tot de jaarlijkse totale begroting. De aanvrager maakt een risicoanalyse en heeft scenario’s ontwikkeld voor tegenvallende inkomsten zoals vermindering van activiteiten en additionele (internationale) fondsenwerving, waardoor de commissie vertrouwen heeft in het vakmanschap en de weerbaarheid van de organisatie. De commissie vindt de begroting over de gehele lijn passend en realistisch voor de komende periode. 

Sonic Acts zet in op een bescheiden publieksgroei in de komende jaren en geeft aan vooral de impact op het publiek te willen vergroten alsook nieuwe publieksgroepen aan te spreken zoals diverse jongeren en digital natives. De commissie is positief over het feit dat de organisatie uitgebreid publieksonderzoek doet, maar vindt de daaraan gekoppelde acties weinig concreet uitgewerkt. Zo wil Sonic Acts een innovatief publieksbeleid ontwikkelen gericht op het vormen van gemeenschappen rond grensverleggende kunst, maar wordt hiervoor geen acties geformuleerd. De organisatie beschrijft haar doelgroepen - naast professionals/makers bijvoorbeeld ook jongeren en ‘avontuurlijke cultuurliefhebbers’ -, maar deze vindt de commissie weinig gespecificeerd. Sonic Acts geeft aan haar campagnes aan te passen met inclusiever taalgebruik gericht op cultureel divers publiek, maar ook hier wordt niet duidelijk waar de campagnes uit bestaan, waardoor de commissie dit onderdeel lastig kan beoordelen. De commissie merkte verder op dat er sprake is van het verschuiven van het tweejaarlijkse festival van 2021 naar 2022. De commissie had hier enige uitleg verwacht, aangezien de verschuiving van invloed kan zijn op de publieksbinding. Samenvattend meent de commissie dat de aanvrager stappen zet vooral op het gebied van publieksonderzoek, maar dat desondanks een overtuigende visie op marketing en publieksbereik verbonden met concrete acties mist.  

Diversiteit en inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als voldoende.
De commissie constateert dat er veel culturele diversiteit in de artistieke programmering van Sonic Acts is opgenomen. In het publieksprogramma is er bijvoorbeeld aandacht voor niet-westerse perspectieven middels makers uit de Afrikaanse diaspora. Sonic Acts geeft aan de programmering cultureel gezien nog een slag diverser te willen maken, alsook de commissions, residencies en workshops binnen het talentontwikkelingsprogramma. De resultaten en uitwerking van de nieuwe plannen wekken bij de commissie het vertrouwen dat de organisatie de volgende stap richting grotere culturele diversiteit in het aanbod succesvol zal zetten.  

De commissie constateert dat Sonic Acts middels haar activiteiten in verschillende stadsdelen al een cultureel diverser publiek heeft weten te bereiken. Sonic Acts geeft aan zich ervan bewust te zijn dat de culturele diversiteit onder het huidige publiek nog vergroot kan worden. Ze wil hiervoor gaan samenwerken met contactpersonen van organisaties met een specifieke cultureel diverse achterban om expertise binnen te halen en te werken aan inclusiever taalgebruik in campagnes om zo de beoogde doelgroepen te bereiken. De commissie ziet dit als goede stappen, maar mist een concrete uitwerking van de plannen, waardoor het resultaat volgens de commissie ongewis is. De commissie is positief over de keuze van Sonic Acts om de Tolhuistuin te verruilen voor OT301 omdat deze locatie voor meer culturele diversiteit onder het publiek kan zorgen. De commissie vindt dat Sonic Acts om haar cultureel diverse publieksdoel te bereiken ook kritisch moet kijken naar andere, meer centraal gelegen culturele instellingen waar ze een deel van de programmering heeft ondergebracht. De commissie vindt dat sommige van de in het plan genoemde instellingen de organisatie eerder belemmeren dan versterken in haar inclusieve doel.   

Sonic Acts geeft aan dat er nog veel moet gebeuren op gebied van culturele diversiteit in het personeelsbestand. Momenteel is het personeel en bestuur nog niet cultureel divers. Sonic Acts geeft aan dat er is gelet op culturele diversiteit bij het werven van de junior laag van programmeurs en moderatoren in 2019 en dat dit zal worden voortgezet bij vacatures op gebied van communicatie en productie en bij de vacatures voor de Raad van Toezicht. De organisatie geeft aan de functieprofielen anders op te gaan stellen en andere netwerken aan te gaan spreken. De organisatie beraadt zich op een voorkeursbeleid voor cultureel diverse sollicitanten. Sonic Acts is tevens bezig met een intern awareness programma voor de medewerkers. De commissie is positief over de voorgenomen acties, maar had meer concrete acties en resultaten van Sonic Arts op dit punt verwacht. 

Conclusie

De commissie adviseert de aanvraag van Sonic Acts te honoreren voor het gevraagde bedrag van € 126.477 per jaar. 

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie BFNA.