Raymi Sambo Maakt

Theater
Aangevraagd: € 208.850
Toegekend: € 125.000

Inleiding 

Raymi Sambo Maakt is een productiekern rond theatermaker Raymi Sambo. Kernactiviteit is het maken van maatschappelijk geëngageerde voorstellingen met roots in de Nederlandse interculturele samenleving, ingebed in een universele thematiek. De organisatie streeft naar het maken van voorstellingen die relevant en herkenbaar zijn voor een brede publieksgroep. De missie van Raymi Sambo Maakt is maatschappelijke impact te bereiken en mensen te verbinden, hoe verschillend ze ook zijn. De organisatie wil een belangrijke rol vervullen op de podia, festivals en scholen in Amsterdam en Nederland met activiteiten die gevoed zijn door zowel culturele als seksuele diversiteit als thema. Raymi Sambo Maakt ontwikkelt voorstellingen en jaarlijkse events, door zowel jong talent als ervaren kunstenaars en met artistiek aanvullende coproducenten. De voorstellingen zijn tekstueel en beeldend, en vaak met een danselement en/of spoken word. 

Voor 2021-2024 staat een serie van vier voorstellingen over het (over)leven in een witte normatieve samenleving op het programma: Kaap liefde, Ik zeg toch sorry... (in samenwerking met theatergroep Aluin), Macbeth (als wijkproject voor jongeren) en Duizend aanslagen op Obama. Daarnaast zijn er drie kleinere voorstellingen: Transgendermonologen en de schoolprojecten Project A en De Anti, met een eveneens maatschappelijke thematiek. Om de eigen multidisciplinaire theatervorm verder te ontwikkelen gaat het gezelschap onder meer samenwerken met de dansgezelschappen Backbone en Solid Ground Movement. Behalve via theater, maakt Raymi Sambo Maakt inclusie ook tot onderwerp in podcasts, webseries en films.

Raymi Sambo Maakt (voorheen Stichting VIG) ontvangt een vierjarige subsidie 2017-2020 binnen het Kunstenplan van € 84.873 per jaar (incl. indexatie 2020).
Voor de periode 2021-2024 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld 
€ 208.850 bedrag per jaar in het kader van het Kunstenplan.


Artistiek belang 

De commissie beoordeelt het artistiek belang als zwak. 
Raymi Sambo Maakt stelt zich ten doel actuele en maatschappelijke thema’s een podium te geven voor een breed, jong en veelal cultureel divers publiek. De commissie ziet in de inhoudelijke keuzes voor thema’s als culturele en seksuele diversiteit een herkenbare signatuur van de voorstellingen. De commissie onderschrijft het actuele en maatschappelijke belang van deze thema’s. De artistieke uitwerking, van de inhoud en de vorm van de voorstellingen voor komende periode, vindt de commissie slechts voor een deel van de producties overtuigend. Raymi Sambo Maakt streeft er nadrukkelijk naar om nieuwe perspectieven aan te reiken, maar de uitwerking van de voorstellingen vindt de commissie daar maar beperkt zicht op geven. De artistieke identiteit van Raymi Sambo Maakt komt in haar ogen het beste naar voren in de kleinere projecten zoals de Transgendermonologen en de schoolprojecten Project A, en De Anti: klassenvoorstellingen over respectievelijk depressie en uitsluiting. De gekozen onderwerpen zijn in uitwerking actueel en de vorm van de projecten is laagdrempelig en direct. Hier sluiten vorm en inhoud overtuigend aan op de missie en identiteit die het gezelschap nastreeft. In de beschrijvingen voor de grotere producties mist de commissie een eigentijds perspectief op de gekozen thema’s en een theatrale vertaling die tot nieuwe inzichten aanzet over de gekozen problematiek. In de productie Kaap Liefde bijvoorbeeld, gebaseerd op het oorspronkelijke tv-programma Ontvoerd, laat een rijke oudere witte vrouw haar jonge West-Afrikaanse man in de steek en drijft hem tot kinderontvoering. In de theatrale uitwerking hiervan ontbreekt volgens de commissie inhoudelijk een zekere gelaagdheid die een ander licht kan werpen op het verhaal, dat de commissie op zichzelf weinig origineel vindt. Daarnaast is niet duidelijk hoe de, voor deze productie gekozen, theatrale middelen zoals Afrikaanse dans en cello, en het idee om vertelling en tv-uitzending door elkaar te laten lopen, worden ingezet. 
Raymi Sambo Maakt wil de komende periode inzetten op een nieuwe vorm, een ‘fusion’ tussen tekst en beweging, waarin tekst voortaan gelijkgesteld wordt aan beeldtaal. De commissie vindt het idee prikkelend. De uitwerking van deze voor het gezelschap nieuwe vorm, waarbij de dans uit zal drukken wat in woorden niet gezegd kan worden, is in de ogen van de commissie echter weinig verrassend. Zo ziet zij de introductie van Afrikaanse dans voor de verbeelding van chaos tegenover orde als enigszins rolbevestigend. Deze indruk krijgt de commissie ook bij de inzet van balletachtige dans, als verbeelding van de perfectie van het leven van de Obama’s, in de productie Duizend aanslagen op Obama. De commissie kan daarnaast de coproductie met theatergroep Aluin, Ik zeg toch sorry, niet goed plaatsen bij de beoogde identiteit van een door actualiteit gedreven, multidisciplinair gezelschap. Er lijkt hier sprake te zijn van een vooral talige en sterk historisch georiënteerde voorstelling, bestaande uit zes monologen waarin personages uit het slavernijverleden aan het woord worden gelaten. 

Met betrekking tot de artistieke betekenis voor het beoogde publiek wil Raymi Sambo Maakt nadrukkelijk tot nadenken aanzetten, door de keuze van actuele thema’s. De organisatie zet in op herkenning in de vertelde verhalen of het vergroten van het inzicht in het verhaal van de ander. In afgelopen periode heeft deze constante artistieke lijn van actualiteit, die zich in elk project voortzet, ook geleid tot een vervolg in een dialoog met het publiek en zelfs breder in een maatschappelijk debat, zoals bij F*k the police. In alle activiteiten is verbinding het doel, aldus de aanvraag. De commissie vindt dat het gezelschap, om deze doelen te bereiken, in het plan te weinig duidelijkheid verschaft over de keuze voor specifieke thema’s in relatie tot zijn verschillende publieksgroepen en de wijze waarop het die groepen tot nadenken aan wil zetten. De plannen zijn weinig concreet met betrekking tot de boogde impact op het publiek. Juist omdat impact een belangrijke drijfveer is van de organisatie wordt het ontbreken van deze verbinding door de commissie als een gemis ervaren. Omdat de commissie de beoogde (grotere) voorstellingen soms wat stereotyperend vindt in hun uitwerking, verwacht de commissie bovendien dat een deel van het (diverse) publiek zich mogelijk juist niet zal herkennen in hetgeen verteld wordt. De commissie is er niet van overtuigd dat de beoogde verbinding tussen verschillende mensen of publieksgroepen op deze wijze tot stand gebracht zal worden. Het bespreekbaar maken van actuele gevoelige onderwerpen gebeurt wel overtuigend in de kleine (klassen)voorstellingen en events. Deze zijn in de ogen van de commissie doeltreffend en aansprekend, door de laagdrempeligheid en directe dialoog. Zo is de commissie overtuigd van het belang van programma’s als de Transgendermonologen en klassenvoorstellingen over uitsluiting en depressie, omdat ze direct aansluiten op de belevingswereld van de beoogde doelgroepen en scholieren. 

De commissie leest in de plannen weinig reflectie op de artistieke ontwikkeling van de theatervoorstellingen van Raymi Sambo Maakt. Er is weliswaar sprake van de ambitie om dans en beeldtaal belangrijker te maken in de voorstellingen, maar de commissie ziet deze niet in alle projecten overtuigend uitgewerkt. Zo zijn er nieuwe samenwerkingen met bijvoorbeeld theatergroep Aluin en dansgezelschap Backbone / choreografe Alida Dors, maar het wordt niet duidelijk in hoeverre deze daadwerkelijk een invloed hebben op de artistieke identiteit van de voorstellingen en het gezelschap. De commissie ziet daarnaast geen reflectie op de beoogde artistieke ontwikkeling van Raymi Sambo als regisseur.
Talentontwikkeling is naar de mening van de commissie op een overtuigende manier geborgd bij de productie van de kleinere projecten als de Transgendermonologen en de klassenvoorstellingen. Daarin worden jonge makers uitgedaagd en begeleid bij hun ontwikkeling. De organisatie werkt daartoe samen met Likeminds, die als ontwikkelplek voor nieuwe makers volgens de commissie een passende partner is.


Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als goed. 
De commissie constateert dat de organisatie zich verbindt met de stedelijke context door intensieve samenwerking met het onderwijs voor bijvoorbeeld de klassenvoorstellingen. Ook wordt samengewerkt met cultureel-maatschappelijke of partnerorganisaties zoals Pride; bij dit jaarlijkse event voor seksuele diversiteit wordt aansluiting gerealiseerd door een speciale avond voor de LHBTQI-gemeenschap onder curatorschap van Raymi Sambo. Ook wordt samengewerkt met de Jeugdtheaterschool Zuidoost, cultuurplatform Nowhere en welzijnsorganisatie Dynamo om jongeren te betrekken bij de productie Othello. Daarnaast neemt de organisatie ook een verbindende rol op zich tussen verschillende culturele partners in Amsterdam zoals 5 O’Clock Class, Talent Lab, Likeminds, sQuare en Solid Ground Movement. Deze samenwerkingen zijn gericht op het vergroten van draagvlak binnen de keten van talentontwikkeling in de stad, maar de commissie ziet hierbij geen samenwerkingen die een directe maatschappelijke verbinding genereren met de bewoners van de stad. 

Raymi Sambo Maakt is in elk stadsdeel actief met voorstellingen en events en levert volgens de commissie daarmee een belangrijke bijdrage aan de spreiding van het aanbod en het publieksbereik daarvan in de stad. De voorstellingen spelen op plekken waar uiteenlopende publieksgroepen bereikt worden en ook de kleinschaliger events zijn breed toegankelijk en trekken jong publiek in verschillende stadsdelen. Behalve op vaste speelplekken als de Melkweg, Meervaart Theater, Theater Bellevue, Het Compagnietheater, het Bijlmer Parktheater en Podium Mozaïek, wordt ook op locatie, in wijken en op scholen (voortgezet onderwijs en mbo) gespeeld.

Raymi Sambo Maakt heeft gekozen voor het thema Leefbare stad. De organisatie wil bijdragen aan meer wederzijds begrip door inzicht te bieden in de ander. Dit doet Raymi Sambo Maakt door onderwerpen te agenderen zoals uitsluiting en depressie, de wereld van transgenders en de doorwerking van het slavernijverleden. De commissie vindt dat het thema past bij het geheel van activiteiten van de organisatie, al is de wijze waarop niet altijd geëxpliciteerd in het plan. Zij vindt dat met name door de keuze voor specifieke onderwerpen en door middel van de kleine voorstellingen en events een effectieve bijdrage wordt geleverd aan een meer bewust burgerschap en sociale cohesie. Zo wordt discriminatie van transgenders bespreekbaar gemaakt in de Transgendermonologen. Ook met de klassenvoorstellingen worden belangrijke onderwerpen zoals depressie en uitsluiting met en door jongeren besproken. De commissie merkt wel op dat uit de plannen naar voren komt dat de organisatie nog sterk in afzonderlijke groepen denkt, waardoor het streven naar verbinding, vanuit de missie van Raymi Sambo Maakt, volgens de commissie niet vanzelfsprekend tot stand zal komen. 


Uitvoerbaarheid 

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende. 
Het ondernemingsplan beschouwt de commissie als realistisch en haalbaar voor wat betreft organisatie, werkwijze en vakmanschap, waarbij zij ook enkele kanttekeningen heeft. De commissie is overtuigd van de kwaliteiten van Raymi Sambo als artistiek leider van de organisatie en als gesprekspartner en gespreksleider bij verschillende evenementen, waarbij publiek en partnerorganisaties in dialoog gaan. De organisatie heeft in de ogen van de commissie een ambitieus plan ingediend voor 2021-2024 met veel nieuwe samenwerkingen en een veelheid aan projecten. Ook is er sprake van een grote productie die mogelijk in DeLaMar Theater in première zal gaan in 2024. Dit alles betekent een financiële en productionele schaalvergroting en Raymi Sambo Maakt heeft zich dan ook ten doel gesteld de organisatie verder te professionaliseren en een stabielere basis te creëren. De commissie vindt echter de voorgestelde basisorganisatie met vijf parttimers te smal voor de grote hoeveelheid geambieerde activiteiten, ondanks de beoogde uitbreiding met medewerkers voor de marketing, productie en educatie. De commissie constateert ook dat er nog geen nieuw verkoopbureau betrokken is, wat zij als een risico ziet voor het behalen van het beoogde grote aantal speelbeurten en de daarmee samenhangende hoge publieksinkomsten die de organisatie ambieert. 

De bedrijfsvoering van Raymi Sambo Maakt is naar de mening van de commissie gezond. Raymi Sambo Maakt oogt nog, zoals de organisatie zelf ook benoemt, als een projectorganisatie waarin meer stabiliteit gezocht en gevonden moet worden. De commissie heeft er op basis van de aangeleverde gegevens vertrouwen in dat er voldoende financiële basis is om de plannen uit te voeren. De organisatie is in staat om aan kortlopende en ook lange termijnverplichtingen te voldoen. Het eigen vermogen is groot genoeg om tegenvallers op te kunnen vangen. De organisatie geeft er bovendien blijk van zicht te hebben op eventuele risico’s en hoe deze effectief het hoofd te bieden. Bij tegenvallende inkomsten worden ambities met betrekking tot bijvoorbeeld schaalgrootte bijgesteld, hetgeen de commissie een passende maatregel vindt bij de aard van de bestaande projectorganisatie.

De meerjarenbegroting 2021-2024 beoordeelt de commissie als passend bij de plannen en projecten. De begroting stijgt fors. Dat is deels te verklaren doordat extra personeel in dienst komt, en deels door het groeiende aantal presentaties van de producties. De Obama-productie in 2024 beslaat een groot deel van het budget, maar is wel realistisch begroot, in lijn met de grootschaligheid ervan. Het dekkingsplan is gebaseerd op een financieringsmix met voldoende variatie: naast subsidies is er sprake van coproductiebijdragen, publieksinkomsten en een aandeel private middelen. De commissie plaatst een kritische kanttekening bij de gevraagde bijdrage aan het AFK. Ze vindt de forse verhoging van de subsidievraag ten opzichte van het bedrag in de lopende Kunstenplanperiode niet voldoende onderbouwd. Deze verhoging wordt slechts ten dele verklaard uit de gevolgen van wetgeving die het aanstellen van meer vast personeel vereist. De verhoging wordt daarnaast verklaard uit een forse stijging van het aantal totale prestaties in activiteiten en bezoek. De gevraagde verhoging in subsidie aan het AFK is echter niet evenredig met de toename van activiteiten en bezoek in Amsterdam. 

Het marketingplan van Raymi Sambo Maakt is in de ogen van de commissie niet realistisch en passend om het beoogde publiek te bereiken. Het legt te veel focus op de branding van de artistiek leider, om de veelheid aan verschillende projecten en producties effectief te communiceren en de beoogde publieksgroepen te bereiken. De doelgroepen zijn niet gespecificeerd. Ook constateert de commissie een tegenstijdigheid in het specifieke karakter van sommige projecten en het brede publiek waar men in algemene zin op inzet. Zo heeft nagenoeg elke productie een specifiek thema waarmee de organisatie, volgens de projectplannen, specifieke publieksgroepen wil bereiken en verbinden, zoals cultureel diverse groepen, jongeren en de LHBTQI-gemeenschap. In het marketingplan worden deze groepen niet nader gespecificeerd. De commissie mist hier dan ook een differentiatie in kanalen en middelen. De commissie is er wel van overtuigd dat nieuwe publieksgroepen voor de voorstellingen worden gevonden via de kanalen en achterban van de partners, zoals de maatschappelijke en culturele organisaties waarmee wordt samengewerkt en de theaters en festivals waar gespeeld gaat worden.


Diversiteit en inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als goed. 
Uit de missie en projectplannen van Raymi Sambo Maakt blijkt overtuigend dat het maken van maatschappelijk geëngageerde voorstellingen met wortels in de Nederlandse interculturele samenleving centraal staat. Daarbij wordt gewerkt met cultureel diverse (mede)makers en partnerorganisaties. Ook met de inhoudelijke thematiek van de diverse projecten wordt een bijdrage geleverd aan de culturele diversiteit van het podiumkunstenaanbod. Voorbeelden daarvan zijn de doorwerking van het slavernijverleden en de worstelingen van de eerste zwarte presidentsvrouw, Michelle Obama, in het Witte Huis. Raymi Sambo neemt bovendien regelmatig zitting in werkgroepen of adviescommissies die vraagstukken omtrent inclusiviteit bespreken. De commissie vindt het interessant en zinvol dat de organisatie deze rol van expert steviger gaat inzetten om een inclusief beleid bij anderen te stimuleren, door theatrale workshops en biastrainingen te organiseren voor zowel scholen als het bedrijfsleven in de stad. 

Bij Raymi Sambo Maakt is sprake van een inzet op het bereiken van een cultureel divers publiek. De commissie vindt de wijze waarop diverse publieksgroepen worden betrokken bij maatschappelijke thema’s via speciale events zoals Je suis aansprekend. Dit is een theatrale ontmoeting, waarbij vanuit verschillende perspectieven een actueel cultureel divers thema bespreekbaar gemaakt wordt. Ook de schoolvoorstellingen in verschillende delen van de stad genereren een divers publiek. Voor het bereiken van een cultureel divers publiek bij de grotere voorstellingen ontbreekt een effectief plan. De commissie merkt ook op dat het, bij thema’s als genderdiversiteit en seksualiteit, inspanningen vergt om het bestaande cultureel divers publiek met deze soms nog gevoelige onderwerpen te blijven bereiken en deze thema’s aansprekend en bespreekbaar te maken. Hier reflecteert Raymi Sambo Maakt niet op.

De organisatie geeft in het ondernemingsplan blijk van een overtuigende visie op diversiteit van personeel en bestuur. Culturele diversiteit in het personeelsbestand is voor Raymi Sambo Maakt een vanzelfsprekendheid. De commissie stelt vast dat zowel de uitvoerende organisatie als het stichtingsbestuur divers is samengesteld, met medewerkers met een niet-westerse culturele achtergrond. 


Conclusie

De commissie vindt de veel hoger gevraagde bijdrage aan het AFK ten opzichte van het subsidiebedrag van voorgaande periode niet voldoende onderbouwd. Daarnaast is het gevraagde subsidiebedrag niet in verhouding met het aandeel activiteiten en bezoek in Amsterdam. De commissie adviseert om de aanvraag van Raymi Sambo Maakt te honoreren voor een bedrag dat meer in verhouding staat tot het aandeel prestaties in Amsterdam.
De commissie adviseert daarom de aanvraag van Raymi Sambo Maakt gedeeltelijk te honoreren voor een bedrag van € 125.000 per jaar.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Theater.

Adviseur Abdel Daoudi heeft niet deelgenomen aan de beraadslaging.