Stichting Marmoucha

Inleiding

Marmoucha ontwikkelt nieuwe muziek- en podiumkunstproducties met professionals uit de MENA-landen (Midden-Oosten en Noord-Afrika), de Mediterrane landen en het Nederlandse kunstenveld. De aanvrager richt zich naar eigen zeggen primair op het ontwikkelen van nieuwe muziek- en muziektheaterproducties die een inhoudelijk verhaal hebben waarbij de Arabische, Noord-Afrikaanse en de westerse cultuur worden samengebracht in voorstellingen die toegankelijk zijn voor iedereen, ongeacht culturele achtergrond, leeftijd of gendervoorkeur. Marmoucha houdt ook rekening met actuele ontwikkelingen in de samenleving en probeert vanuit een maatschappelijke betrokkenheid verschillende (sub)culturen en bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden middels zijn programma. 

In de periode 2021-2024 wil Marmoucha de verscheidenheid van de Arabische en Noord-Afrikaanse muziek in Nederland voor het voetlicht brengen. Daarnaast wil Marmoucha verhalen vertellen over actuele maatschappelijke thema’s die te maken hebben met migratieproblematiek en identiteitsvorming van jongere generaties. In de vorm van muziek- en muziektheaterproducties worden Nederlandse makers verbonden met makers die een MENA-achtergrond hebben. Marmoucha wil in de producties voor de komende periode een stap verder gaan door cross-overs, hybride benaderingen en innovatieve activiteiten te ontwikkelen die de monocultuur overstijgen. Daarmee wordt een opening gemaakt naar nieuwe subculturen die onder meer bestaan uit nieuwkomers, migranten uit de Middellandse Zee en vluchtelingen. Marmoucha wil deze groepen meer betrekken in het programma als makers en als publiek om zo de volledige diversiteit van de hedendaagse samenleving te representeren. Marmoucha wil op deze wijze een bijdrage leveren en de verbintenis bevorderen tussen mensen in Amsterdam.

Stichting Marmoucha ontvangt een vierjarige subsidie 2017-2020 binnen het Kunstenplan van gemiddeld € 106.092 per jaar (incl. indexatie 2020).
Voor de periode 2021-2024 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld 
€ 200.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.

Artistiek Belang

De commissie beoordeelt het artistiek belang als zeer goed.
Het plan van Marmoucha heeft volgens de commissie een herkenbare artistieke signatuur waarmee de aanvrager de pluriforme canon van de stad verrijkt en op de internationale kaart zet. De aanvrager specialiseert zich in de muziekstijlen uit de MENA-regio. Marmoucha biedt in de ogen van de commissie een gevarieerd en prikkelend aanbod dat bestaat uit traditionele muziekstukken en nieuwe arrangementen en composities waarin eigentijdse cross-overs ontstaan tussen muziekstijlen uit de MENA-regio. Door een hechte samenwerking tussen professionals uit de MENA-landen, mediterrane landen en het Nederlandse kunstenveld heeft het werk van Marmoucha ook een sterke verbindende kracht. Die verbinding komt volgens de commissie mooi tot uiting in nieuwe en verrassende muziek- en podiumkunstproducties die een brug slaan tussen culturen vanuit een gemeenschappelijke bron. De commissie ziet dat terug in een productie zoals Tres Culturas die in het ondernemingsplan wordt beschreven en waar de traditionele Andalusische muziek uit de Maghreb-landen (Marokko, Algerije en Tunesië) wordt verbonden aan de muziekcultuur van Spanje.

De artistieke betekenis van Marmoucha voor het beoogde publiek is groot volgens de commissie. In het ondernemingsplan stelt de aanvrager dat het zich richt op publiek uit Noord-Afrika en het Midden-Oosten en dat dat publiek niet homogeen is: het bestaat uit groepen die verschillen in nationaliteit en sociale achtergrond. Daarom probeert Marmoucha enerzijds die groepen te mengen vanuit hun gezamenlijke interesses. Anderzijds programmeert de aanvrager heel specifiek op basis van de wensen van bepaalde doelgroepen omdat die in de optiek van Marmoucha ook recht hebben op hun eigen programmering. Het programma Amazigh Night dat is gericht op de rijke muziekcultuur van de Imazighen in Noord-Afrika is daar een voorbeeld van. Het plan getuigt in de ogen van de commissie daarom van een heldere en reële aanpak die de verschillende wensen van het publiek serieus neemt en vertaalt naar duidelijke programmakeuzes.

Wat de artistieke ontwikkeling van de aanvrager betreft maakt de commissie uit het ondernemingsplan op dat Marmoucha in de komende periode nog meer wil aanhaken op actuele maatschappelijke thema’s en het aantal cross-overs tussen culturen en muziekstijlen wil vergroten. De commissie ziet dat op overtuigende wijze terug in een voorstelling zoals Na het einde die gaat over polarisatie in Nederland, en in het festival Souk & Co waar een zeer divers muzikaal programma wordt gepresenteerd dat varieert van urban tot traditionele Arabische muziek. De commissie vindt dat Marmoucha musici ook grondig steunt in hun artistieke ontwikkeling. De aanvrager constateert in het ondernemingsplan dat steeds meer Nederlandse musici zich verdiepen in muziek uit de MENA-regio. Met Marmoucha Collective biedt de organisatie aan die musici de kans om zich samen met artiesten uit de MENA-regio te ontwikkelen en nieuwe muzikale tradities te ontdekken. De commissie vindt dat een vruchtbare aanpak waarbij musici met verschillende culturele achtergronden zich kunnen ontwikkelen in de vorm van workshops, masterclasses en cursussen die in het teken staan van de uitwisseling van kennis.

Belang voor de stad

De commissie beoordeelt het belang voor de stad als goed.
Marmoucha verbindt zich met de stedelijke samenleving door contacten te leggen met (sub)culturen en bevolkingsgroepen vanuit een maatschappelijke visie en betrokkenheid. Dat gebeurt door actuele thema’s aan te kaarten zoals in de muziektheatervoorstelling Enkele Reis die gaat over radicalisering in de Nederlandse grootstedelijke buitenwijken en die op scholen wordt opgevoerd. In het ondernemingsplan worden ook maatschappelijke organisaties zoals Stichting Nisa for Nisa, de UvA en debatcentrum Argan genoemd als samenwerkingspartners. De commissie merkt echter op dat in het plan maar beperkt is terug te lezen wat de activiteiten zijn die Marmoucha met deze organisaties wil opzetten. De commissie kan daarom niet beoordelen hoe deze samenwerkingen in de komende periode bijdragen aan de verbinding van Marmoucha met de stedelijke samenleving.

De commissie vindt dat de activiteiten van Marmoucha goed zijn verspreid over de stad. Marmoucha maakt gebruik van diverse podia en theaters zoals de Tolhuistuin in Noord en Podium Mozaïek in Nieuw-West. Voor de komende periode staat het Souk & Co Festival gepland in Nieuw-West en het programma Hafla Anissa in Amsterdam-Noord. Andere speellocaties die in het plan voor de periode 2021-2024 worden genoemd zijn Paradiso, Dansmakers Amsterdam, het Muziekgebouw aan ‘t IJ, het Bimhuis en de Stadsschouwburg, waarvan zich een aantal in en een aantal buiten het Centrum bevinden.

Marmoucha kiest voor het eigen accent Wereldstad en werkt dat volgens de commissie overtuigend uit door de focus te leggen op internationale uitwisseling en samenwerking. De aanvrager wil het samenwerkingsverband met de vernieuwende muziekinstellingen Boulevard Festival en Tremplin Festival in Casablanca uitbreiden. Verder zet Marmoucha in op nieuwe samenwerkingen met andere dynamische steden in Marokko, Tunesië, Egypte, Libanon, Jordanië en Irak. Marmoucha wil ook opvallende artiesten uit de MENA-regio in Nederland programmeren en de organisatie heeft dat al eerder gedaan door de Libanese alternatieve band Mashrou ‘Leila naar Nederland te halen. In de begroting neemt ze daarnaast een voorschot op een nog aan te vragen innovatiesubsidie, die de organisatie wil gaan gebruiken om banden met andere instellingen uit de MENA-regio aan te gaan.

Uitvoerbaarheid

De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende.
De commissie verwacht op basis van behaalde resultaten in 2017-2020 en een vergelijkbaar aantal en type producties, dat het plan voor 2021-2024 realistisch en uitvoerbaar is. De kwaliteit van de eerdere programma’s laat volgens de commissie zien dat het daarvoor benodigde artistieke en zakelijk-productionele vakmanschap aanwezig is. Naast de kennis en deskundigheid in huis maakt de organisatie volgens de commissie ook gebruik van de ervaringen en kennis binnen het netwerk van samenwerkingspartners om projecten op doeltreffende wijze uit te voeren.

De commissie is kritisch op de bedrijfsvoering van Marmoucha omdat er maar een beperkte buffer is om financiële tegenslagen op te vangen. Dat blijkt vooral uit het lage eigen vermogen dat volgens de historische financiële gegevens in de aanvraag verder aan het dalen is. De commissie maakt uit die gegevens op dat het eigen vermogen de komende jaren niet met positieve resultaten worden aangevuld. Deze situatie maakt de organisatie financieel kwetsbaar bij de uitvoering van de activiteiten in de komende periode. De commissie vindt dat het ondernemingsplan niet op de risico’s reflecteert die hiermee gemoeid zijn. Wel heeft de commissie het vertrouwen dat de organisatie professioneel en ervaren genoeg is om in de komende periode de bedrijfsvoering op orde te brengen.

De commissie is kritisch over de begroting die in haar ogen erg ambitieus is opgesteld. De begroting verdubbelt ten opzichte van het vorige Kunstenplan. De commissie merkt op dat vooral de activiteitenlasten en de personeelslasten fors stijgen. Opmerkelijk vindt de commissie dat de artistiek-zakelijk leider voor in totaal 1,5 fte op de begroting staat waarbij 1,0 fte is gerekend voor het artistiek deel en 0,5 fte voor het zakelijk deel. Ook drukken de vier jaarlijkse presentaties in het buitenland zwaar op de begroting. De commissie vindt dat de financieringsmix niet passend is bij de fors gestegen kosten. De lasten laten vanaf 2021 een substantiële groei zien terwijl de eigen inkomsten nauwelijks toenemen. Het aantal presentaties lag de afgelopen jaren boven het aantal dat was begroot, maar dit leverde geen groter publieksbereik op en dus ook geen toename van de publieksinkomsten. Het (dalende) aantal bezoekers in Amsterdam bleef bovendien achter bij de voorgenomen aantallen. Uit de begroting voor 2021-2024 en toelichting daarop blijkt dat Marmoucha de dekking voor de gestegen lasten voornamelijk bij publieke subsidiënten zoekt. De afhankelijkheid van het AFK wordt hierdoor groter ten opzichte van de vorige Kunstenplanperiode, terwijl een van de doelstellingen uit 2017-2020 juist was om de financieringsmix uit te breiden en minder te leunen op publiek geld. Het gevraagde bedrag sluit in de ogen van de commissie ook niet goed aan bij de ontwikkeling van het Amsterdamse bereik.

Het marketingplan is volgens de commissie goed uitgewerkt. Het plan is opgebouwd rond een scherpe differentiatie van de publieksgroepen en een strategie om die groepen te bereiken. Het ondernemingsplan stelt dat er een grote diversiteit is binnen de tweede en derde generatie van Noord-Afrikaanse en Midden-Oosterse afkomst die tot uiting komt in veel verschillende subdoelgroepen die hun eigen tradities, culturen en muziekgenres hebben. De commissie is van mening dat Marmoucha per specifieke groep op genuanceerde wijze nagaat welk artistiek aanbod het beste aansluit bij de wensen van de doelgroep. Vervolgens worden er gerichte marketingkanalen gebruikt om die groep te bereiken. Daarnaast zet de organisatie zich de komende periode in om de duurzame relatie met het publiek te vergroten door de diversiteit van het publiek meer zichtbaar te maken op de website, social media en in de pers. Ook wil Marmoucha zich voor de komende periode inspannen om meer jongeren te bereiken. Een nieuwe medewerker Marketing Communicatie wordt daarvoor aangenomen. De commissie vindt die verbreding van het publiek waardevol en het aantrekken van de nieuwe medewerker een goed initiatief dat de positionering en profilering van Marmoucha zou kunnen verbeteren.

Diversiteit en inclusie

De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als zeer goed.
Marmoucha draag naar de mening van de commissie sterk bij aan de culturele diversiteit van het aanbod door een aanbieder te zijn van muziek uit de MENA-landen. Omdat het accent ligt op cross-overs van verschillende muziekstijlen en verbindingen met andere kunstuitingen zijn de producties een cultureel diverse aanvulling op het Amsterdamse en Nederlandse muziekaanbod. De commissie vindt ook dat Marmoucha met haar expertise over muziek uit de MENA-regio de kennis en programmering van de Nederlandse podia en festivals verrijkt. Programmeurs die zich willen toeleggen op muziek uit het Midden-Oosten en Noord-Afrika kunnen bij de aanvrager terecht voor informatie en advies.

De commissie is van oordeel dat Marmoucha met haar activiteiten een substantiële bijdrage levert aan het bereiken van een cultureel divers samengesteld publiek in de stad. De commissie waardeert het dat de aanvrager in zijn plan een helder onderscheid maakt tussen publieksgroepen op cultureel divers en op sociaal vlak, vanuit een duidelijke en reële visie. Hierin toont zich ook de kennis en ervaring van de organisatie op dit vlak. Door op een genuanceerde wijze rekening te houden met de diverse achtergronden van cultureel diverse doelgroepen worden Nederlanders met een migratieachtergrond uit de MENA-landen bereikt voor wie de muziek van de oorspronkelijke eigen cultuur niet altijd vertrouwd is. Daarnaast bereikt Marmoucha publieksgroepen met een MENA-achtergrond die vrijwel geen culturele activiteiten bezoeken.

Het personeelsbestand van Marmoucha is volgens de commissie vanzelfsprekend cultureel divers en het plan draagt eraan bij dat die diversiteit gewaarborgd blijft. Het personeelsbestand en de raad van toezicht bestaan uit mensen van diverse nationaliteiten en culturele achtergronden die een reflectie zijn van de cultureel diverse Amsterdamse samenleving. Marmoucha benadrukt dat het unieke van elke individu voorop staat en dat de religieuze achtergrond, seksuele oriëntatie en sociaaleconomische status geen enkele rol spelen bij de werving van personeel en bestuursleden. Bij gelijke geschiktheid geeft Marmoucha wel de voorkeur aan sollicitanten met een migratieachtergrond en/of vrouwelijke sollicitanten.

Conclusie

De commissie vindt dat de organisatie te veel leunt op de bijdrage van het AFK en de ambities te groot zijn in relatie tot het huidige publieksbereik. De commissie adviseert daarom de aanvraag van Stichting Marmoucha gedeeltelijk te honoreren met een bedrag van € 125.000 per jaar.

De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Muziek en Muziektheater.