Stichting Noorderkerkconcerten
Inleiding
De Stichting Noorderkerkconcerten (hierna: Noorderkerkconcerten) transformeert naar eigen zeggen de Noorderkerk zo’n 32 zaterdagen per jaar tot Huis van Muziek waar je muziek kunt ontdekken, overrompeld kunt raken, tot rust kunt komen en anderen ontmoet. De stichting programmeert optredens door topmusici uit binnen- en buitenland, met repertoire uit alle windstreken. Met het bestaande programma In de ban van brengt de organisatie bovendien jong talent voor het voetlicht, vaak samen met gerenommeerde musici. Met haar activiteiten buiten de Noorderkerk brengt de stichting haar aanbod naar publiek in andere delen van Amsterdam.
Noorderkerkconcerten formuleert voor de periode 2021-2024 vijf speerpunten waarop zij zich wil richten. De organisatie beoogt een verschuiving in de programmering te realiseren van herkenning naar verkenning door nieuwsgierigheid centraal te stellen en klassieke muziek in een breed en wereldwijd perspectief te plaatsen. De stichting wil het publiek verbreden door samenwerking aan te gaan met partners op zowel artistiek, sociaal-maatschappelijk als online gebied. De groei van het publieksbereik heeft de hoogste prioriteit en daar wil de organisatie stevig op inzetten. Daarnaast wil zij de private ondersteuning door organisaties vergroten en verstevigen door het opzetten van een Club van 100. Tot slot streeft zij naar een uur klassiek voor iederéén: inclusiviteit op en voor het podium door een brede programmering.
De Stichting Noorderkerkconcerten ontvangt een meerjarige subsidie 2017-2020 binnen het Kunstenplan van gemiddeld € 42.436 per jaar (incl. indexatie 2020).
Voor de periode 2021-2024 vraagt de organisatie bij het AFK een bijdrage van gemiddeld
€ 60.000 per jaar in het kader van het Kunstenplan.
Artistiek belang
De commissie beoordeelt het artistiek belang als voldoende.
Onder het motto ‘Een uur klassiek voor iedereen’ organiseert Noorderkerkconcerten jaarlijks ruim dertig klassieke-muziekconcerten op zaterdagmiddag in de Noorderkerk. De huidige programmering is in de ogen van de commissie gebaseerd op het gekende klassieke kamermuziekrepertoire, met af en toe een uitstapje naar een breder muziekidioom. De programma’s worden uitgevoerd door zowel veelbelovende jonge musici als meer ervaren musici en ensembles. De commissie waardeert de concertreeks vanwege de bijzondere combinatie van de historische locatie, de artistieke signatuur van de programmering en de plezierige ambiance. Voor de periode 2021-2024 beoogt Noorderkerkconcerten naast continuering van de huidige programmering, ruimte te creëren voor nieuwere muziek en klassieke muziek uit alle windstreken. De stichting noemt enkele projecten binnen deze ‘verkennende’ programmering in 2021. Die vindt de commissie in aanleg interessant, maar zij constateert dat een nadere uitwerking van deze programmering ontbreekt. Ook mist zij een heldere visie en vooruitblik op hoe de verkennende programmering de komende vier jaar in een samenhangende en aansprekende seizoenprogrammering geïntegreerd wordt.
Naast de organisatie van de concertreeks beschouwt Noorderkerkconcerten het talentontwikkelingstraject In de ban van voor jonge musici en ensembles ook als een kerntaak. De commissie heeft waardering voor dit ontwikkelingstraject, waarvan de resultaten worden opgenomen in de concertreeks. De commissie ziet dat Noorderkerkconcerten in de aanvraag relatief veel aandacht besteedt aan het talentontwikkelingstraject, dat zij in de komende periode wil uitbreiden en intensiveren. De organisatie beoogt een extra In de ban van-traject toe te voegen aan de twee bestaande trajecten. De focus verschuift van begeleiding in de ontwikkeling van cultureel ondernemerschap naar de ontwikkeling van een ‘radar voor maatschappelijk ondernemen’ en naar verdieping middels een residency van minstens vier dagen. Nieuwe samenwerkingen, zoals die met The Beach, Muziekhaven en Live Music Now, zijn vooral daarop gericht. Een concrete uitwerking van de programma’s en informatie over deelnemers en betrokken coaches in de komende periode ontbreken. Om die reden is het voor de commissie niet duidelijk waarom de organisatie het In de ban van-traject wil uitbreiden en op welke manier de uitbreidings- en intensiveringsplannen voor de komende periode meerwaarde bieden ten opzichte van het huidige traject. De commissie is daarom niet overtuigd van de noodzaak om de In de ban van-activiteiten uit te breiden. Vanwege de summiere informatie over de artistieke toekomstplannen is de commissie niet overtuigd van de artistieke eigenheid van de Stichting Noorderkerkconcerten. Op basis van de prestaties in het verleden heeft de commissie er echter vertrouwen in dat de artistieke signatuur van de concertreeks ook in de komende periode gewaarborgd zal zijn.
Voor de bestaande publieksgroep van oudere liefhebbers van klassieke muziek heeft de concertreeks van Noorderkerkconcerten in de ogen van de commissie een grote artistieke betekenis, gezien de kwaliteit van de uitvoerders, de programmering, de locatie en de ambiance die volgens de commissie tezamen zorgen voor versterking van de muziekbeleving. De stichting wil de komende jaren gaan differentiëren in de programmering om zo een diverser publiek te trekken. De aanvraag beschrijft een nieuwe beoogde doelgroep van young professionals in de categorie ‘culturele omnivoren’ en geeft aan dat daarvoor de ‘verkennende’ programmering is voorzien. De inhoud daarvan is echter zo summier toegelicht dat de commissie niet kan vaststellen dat die van artistieke betekenis zal zijn voor de nieuwe doelgroepen. Het talentontwikkelingstraject trekt volgens de commissie al enige jaren achtereen een aanzienlijk aantal deelnemers. Deze krijgen begeleiding van interessante en ervaren musici. Op grond daarvan stelt de commissie vast dat de Noorderkerkconcerten met zijn talentontwikkelingsprogramma van artistieke betekenis is voor de deelnemers.
De commissie is gematigd positief in haar oordeel over de artistieke ontwikkeling van de Stichting Noorderkerkconcerten. Zij waardeert de structurele aandacht voor talentontwikkeling, waarmee de stichting een bijdrage levert aan de artistieke ontwikkeling van jonge musici. Zij constateert ook dat de stichting in haar ondernemingsplan op de voorgaande periode reflecteert: de organisatie toont zich bewust van de veranderde maatschappij en bevolkingssamenstelling en wil vanuit dat bewustzijn haar muzikale aandachtsveld verbreden. De commissie is daarover in beginsel positief, maar zij ziet die beoogde artistieke ontwikkeling nog niet voldoende weerspiegeld in de plannen.
Belang voor de stad
De commissie beoordeelt het belang voor de stad als zwak.
De commissie constateert dat Noorderkerkconcerten zich vooral verbindt met culturele organisaties in de stad. De stichting noemt zichzelf ‘partner in de wijk’ en stelt dat zij samenwerkt met ‘waardevolle partners op het gebied van podia, productie en publiek’. De organisatie legt volgens de commissie nog nauwelijks verbinding met maatschappelijke organisaties of stedelijke thematiek. De commissie stelt vast dat de organisatie wel oog heeft voor kwetsbare publieksgroepen en mogelijkheden ziet voor toekomstige verbindingen met de stad door nieuwe samenwerkingen met sociaal-culturele organisaties zoals The Beach in onder meer Nieuw-West. Een concreet uitgewerkte aanpak op dit gebied ontbreekt echter nog volgens de commissie. Zij vindt daarom dat de verbinding van Noorderkerkconcerten met de stedelijke samenleving gering is.
De organisatie heeft de Noorderkerk als vaste concertlocatie. Het is dan ook logisch dat de meeste activiteiten zich in stadsdeel Centrum afspelen. De commissie ziet intenties om de activiteiten uit te breiden richting West. Met Blik op West (werktitel) wil Noorderkerkconcerten haar talentontwikkelingsprogramma in samenwerking met The Beach naar een ander stadsdeel brengen. De plannen daarvoor zijn volgens de commissie nog pril, waardoor een concrete realistische invulling ontbreekt. De commissie is daarom van mening dat Noorderkerkconcerten een geringe bijdrage levert aan de stedelijke spreiding van het culturele aanbod en het publieksbereik daarvan.
Noorderkerkconcerten kiest als eigen accent voor het thema Leefbare stad. De motivatie hiervoor is dat Noorderkerkconcerten met haar laagdrempelige concerten in de Noorderkerk een bijdrage wil leveren aan Amsterdam als leefbare stad voor betrokkenen, omwonenden en bezoekers. Zo wil de organisatie samenwerken met de Groengrijsbus om ouderen en gehandicapten de gelegenheid te bieden naar de Noorderkerkconcerten te komen. De commissie vindt het gekozen eigen accent passend en constateert dat in de voorgenomen activiteiten of samenwerkingen enige koppeling met het thema wordt gemaakt.
Uitvoerbaarheid
De commissie beoordeelt de uitvoerbaarheid als voldoende.
De stichting heeft een klein, gedreven team dat de concertreeks en het talentontwikkelingstraject in de ogen van de commissie de afgelopen jaren vakkundig heeft weten te realiseren. Op basis daarvan is de commissie van mening dat het plan realistisch en uitvoerbaar is waar het de continuering van de huidige programmering en activiteiten betreft. De aanvrager geeft echter aan dat de organisatie groeiende is en dat zij de plannen voor de komende periode met de huidige capaciteit niet op een verantwoorde manier ten uitvoer kan brengen. Om de plannen te kunnen realiseren zegt de organisatie meer menskracht nodig te hebben. De commissie vindt dat die noodzaak in het ondernemingsplan niet overtuigend is onderbouwd. Zij ziet buiten de beoogde uitbreiding van de talentontwikkeling en enige extra activiteiten buiten de Noorderkerk, die beide summier zijn uitgewerkt, geen grote groei in het aantal en de omvang van de activiteiten. Het aantal optredens in de Noorderkerk blijft de komende jaren nagenoeg gelijk. Om die reden vindt de commissie dat de organisatie met de bestaande bezetting in staat moet zijn om de plannen grotendeels uit te voeren en is de commissie niet overtuigd dat de nieuwe en extra voornemens uitbreiding noodzakelijk maken.
De stichting heeft de afgelopen jaren met succes gewerkt aan de verbetering van haar financiële positie. De commissie heeft daar bewondering voor. Ze stelt vast dat er desondanks nog steeds sprake is van een negatief vermogen. De stichting reflecteert wel op de mogelijke risico’s die dat met zich meebrengt, maar het management daarvan betreft vooral langetermijnprojecten op het gebied van publieksuitbreiding, mecenaat en sponsoring. De beoogde resultaten daarvan zijn in de ogen van de commissie echter geenszins gegarandeerd. Ze merkt op dat Noorderkerkconcerten voor de periode 2017-2020 vergelijkbare ambities formuleerde om de eigen inkomsten te vergroten. De aanpak was destijds nog onderzoekend, gaf het advies aan. De commissie merkt op dat het plan voor de komende periode niet ingaat op het effect van de inspanningen afgelopen jaren, en dat de bedrijfsvoering weliswaar versterkt is, maar nog steeds kwetsbaar. Noorderkerkconcerten reflecteert daarbij niet op hoe mogelijke risico’s of tegenvallers op de korte termijn opgevangen kunnen worden. De commissie is er daarom niet van overtuigd dat de bedrijfsvoering voldoende gezond is om de voornemens uit te voeren en de organisatie op langere termijn effectief te laten functioneren.
De commissie vindt de totale omvang van de begroting passend bij de ambities, maar plaatst kanttekeningen bij het realisme van een aantal kosten. Ze constateert dat de begroting van Noorderkerkconcerten aanzienlijk stijgt, vooral vanwege extra menskracht die noodzakelijk wordt geacht om de nieuwe plannen te realiseren. De personeelslasten stijgen daardoor in verhouding tot de rest van de begroting. Noorderkerkconcerten stelt onder meer dat voor publieksuitbreiding en het genereren van meer eigen inkomsten uitbreiding van de organisatie noodzakelijk is. De commissie is daar niet van overtuigd, omdat de organisatie vier jaar geleden al een soortgelijke beweging maakte, zonder dat de resultaten daarvan nu inzichtelijk zijn gemaakt.
Daarnaast roept de begroting vragen op over de kosten die gemoeid zijn met de talentontwikkeling, waarvoor het AFK voor de periode 2017-2020 een substantieel extra budget verleende. De begroting vermeldt nu alleen een post voor coaches die worden ingeschakeld in het kader van In de ban van. De commissie constateert dat de in het ondernemingsplan beschreven uitbreiding en intensivering van het talentontwikkelingsprogramma geen heldere vertaling krijgt in de begroting. De commissie is van mening dat de begroting op dat punt niet realistisch is.
De beoogde financieringsmix is in de ogen van de commissie in balans. De organisatie rekent op stijgende publieksinkomsten, uitgaande van een ambitieuze publiekstoename. Omdat het risico bestaat dat de bijdragen van de Noorderkring vanaf 2022-2023 komen te vervallen, wil de organisatie via een op te richten Club van 100 de sponsorinkomsten vanaf 2023 veiligstellen. De commissie is van mening dat de organisatie hierin moet kunnen slagen, gezien de investeringen die de organisatie afgelopen jaren heeft kunnen doen in de zakelijke slagkracht.
De organisatie is er de afgelopen jaren in geslaagd het publieksbereik van de Noorderkerkconcerten enigszins te laten stijgen. Daarover is de commissie positief. De stichting wil haar publieksbereik in de komende periode nog verder vergroten, verbreden en verjongen, en herhaalbezoek stimuleren. Daarvoor presenteert de organisatie een uitgebreid marketingplan dat vooral gericht is op de professionalisering van de marketing, het stimuleren van herhaalbezoek door het bestaande publiek, het vergroten van het publiek onder de bestaande doelgroep van oudere liefhebbers van klassieke muziek en het werven van nieuw jonger publiek. Voor onder meer de professionalisering van de marketing heeft de organisatie recentelijk een AFK-innovatiesubsidie ontvangen. De organisatie focust sterk op de implementatie van een CRM-systeem, waarmee de gegevens van de bestaande bezoekers geanalyseerd kunnen worden om zo gerichte acties op herhaalbezoek te kunnen ondernemen. Een nieuwe jongere doelgroep van young professionals in de groep ‘culturele omnivoren’ beoogt de stichting te bereiken met de verkennende programmering. De commissie leest in het plan enkele concrete middelen waarmee die doelgroep bereikt kan worden. Daarnaast wil de organisatie ook kwetsbare groepen de mogelijkheid bieden de concerten te bezoeken in samenwerking met de Groengrijsbus en een Buddy-actie waarbij de begeleider gratis het concert mag bezoeken. De commissie constateert dat de organisatie zich in het marktingplan vooral richt op de bestaande doelgroep van oudere liefhebbers van klassieke muziek. Zij is ervan overtuigd dat de plannen om die doelgroep te binden en te vergroten passend en realistisch zijn. De commissie meent daarnaast dat het plan voldoende handvatten biedt om in de komende periode ook een bescheiden bereik van de nieuwe beoogde jongere doelgroep te realiseren.
Diversiteit en inclusie
De commissie beoordeelt de bijdrage aan diversiteit en inclusie als zwak.
De stichting wil het aantal concerten met niet-westerse klassieke muziek uitbreiden van twee naar vier per seizoen. Daarmee levert Noorderkerkconcerten volgens de commissie een bescheiden bijdrage aan de culturele diversiteit van het cultuuraanbod in de stad.
Noorderkerkconcerten bereikt met zijn merendeels klassieke programmering nauwelijks een cultureel divers publiek. De commissie ziet in het plan intentie om kwetsbare groepen, zoals eenzame mensen en jonge mensen met een auditieve of visuele handicap en te bereiken, maar geen plannen om de culturele diversiteit van het publiek in de Noorderkerk te vergroten. Met het plan Blik op West wil de organisatie met enkele activiteiten een cultureel diverser publiek bereiken, maar de plannen daarvoor zijn nog niet concreet uitgewerkt. De stichting beoogt in 2024 met minimaal drie partners samen te werken om een (cultureel) diverser publiek te kunnen mobiliseren, maar ook dit plan is nog niet concreet. De commissie vindt daarom dat Noorderkerkconcerten geen bijdrage levert aan het bereiken van een cultureel divers publiek.
Noorderkerkconcerten heeft een kernteam van twee leden die beide een biculturele achtergrond hebben (Nederlands-Russisch en Tsjechisch-Colombiaans). De stichting constateert echter dat de culturele diversiteit in de samenleving zich nog niet weerspiegelt in de samenstelling van de organisatie. Het bestuur is niet cultureel divers en Noorderkerkconcerten formuleert ook geen ambities in die richting. Wel is de organisatie bezig met het instellen van een Raad van Advies, bij de samenstelling waarvan men rekening houdt met culturele diversiteit. Daarnaast geeft de organisatie aan dat er in het geval van vacatures expliciet gekeken zal worden naar een mogelijke cultureel diverse invulling daarvan. De commissie constateert dat Noorderkerkconcerten wel reflecteert op de (culturele) diversiteit binnen de organisatie en dat er sprake is van enige culturele diversiteit, maar dat er nog geen concrete plannen zijn om de culturele diversiteit te vergroten.
Conclusie
De commissie is niet overtuigd van de noodzaak om de talentontwikkelingsactiviteiten en de organisatie van de Noorderkerkconcerten uit te breiden. De commissie adviseert daarom de aanvraag van de Stichting Noorderkerkconcerten gedeeltelijk te honoreren met een bedrag van € 45.000 per jaar, waarmee het huidige subsidieniveau bestendigd en geïndexeerd wordt.
De commissie constateert dat er na beoordeling van alle aanvragen onvoldoende budget beschikbaar is om de aanvraag te honoreren.
De aanvraag is beoordeeld binnen de adviescommissie Muziek en Muziektheater.