Flamenco Biënnale Nederland
Inleiding
De Flamenco Biënnale Nederland werd in 2006 opgericht vanuit de doelstelling de flamenco te ontdoen van haar folkloristisch imago en haar als serieuze podiumkunst een plek te geven in het Nederlandse cultuurlandschap. Het tweejarig muziek- en dansfestival, met een programmering van de top en voorhoede van flamenco artiesten uit Spanje en Nederland, wil een flamencovrijplaats zijn, waar de kunst onderzocht, opgerekt en binnenstebuiten gekeerd wordt. In de tussenliggende jaren wordt de serie Intermezzo Flamenco georganiseerd en concerttournees in Nederland en de buurlanden verzorgd, die in de geest van het festival de flamencotraditie tonen in volle beweging en veelzijdigheid met de wereldtop en jong talent. De Intermezzo Flamenco-cyclus vormt qua inhoud en vorm een schakel tussen de festivaledities. De serie bereidt in artistiek en publicitair opzicht het terrein voor en is een opmaat naar de Biënnale.
De Flamenco Biënnale presenteert flamenco als hedendaagse kunstvorm die continu in beweging is, openstaat voor invloeden uit andere culturen of disciplines, over de eigen grenzen kijkt en zichzelf opnieuw kan uitvinden middels muzikale ontmoetingen. Daarbij heeft de Flamenco Biënnale ook een educatieve doelstelling. Hierom wordt tijdens het festival een randprogramma georganiseerd met: workshops, openbare masterclasses, films, fototentoonstelling, beeldende kunst en lezingen aansluitend bij de voorstellingen in het hoofdprogramma. Sinds 2013 bundelt de Flamenco Biënnale de amateurvoorstellingen en educatieve en participatieve activiteiten in het programma Flamen>GO!, met veel ruimte voor ontmoeting en een actieve dialoog tussen (internationale) professionele dansers en musici en gepassioneerde en ambitieuze amateurs.
Tijdens de Biënnales in 2017 en 2019 en in de tussenliggende Intermezzo Flamenco wil de organisatie meer ruimte maken voor nieuwe ontwikkelingen, verbindingen, en ontmoetingen en wordt meer de openbare ruimte ingetrokken. Een aantal artistieke kernwaarden staan in de komende periode centraal. De Flamenco Biënnale wil een internationaal platform voor experiment en pionieren zijn, met ruimte voor jonge makers om de humuslaag van de flamenco voortdurend te vernieuwen. De organisatie wil ontmoetingen en dialogen creëren met andere muziekculturen en kunstdisciplines en muzikale dwarsverbanden leggen. Tevens wil de Flamenco Biënnale ruimte houden voor traditie en de wortels van de flamenco. Tenslotte worden onder de noemer Nederflamenco, Nederlands Kunstenforum & Flamen>GO! geïntegreerde educatieve en participatieve activiteiten georganiseerd.
In de periode 2017-2020 wil de organisatie daarnaast de band die is opgebouwd met een aantal artiesten verder ontwikkelen, wil men het Nederlandse netwerk verder verstevigen en sterkere verbanden leggen met internationale relaties. In de editie van 2017 wordt samengewerkt met jonge makers aan het begin van of al een flink stuk op weg in hun carrière, zoals: Israel Galván, Rocio Molina, Leonor Leal, Úrsula & Tamara López, Isabel Bayón, Alicia Márquez en Nieves Casablanca.
Het festival gaat tevens in kleine vorm naar andere Europese steden. Met als overkoepelend thema Flamenco Constellations wil de organisatie het workshop- en masterclassprogramma voor amateurs en professionals verdiepen met een gevarieerder aanbod; het rand- en educatieprogramma verder uitwerken en investeren in zichtbaarheid van de flamenco in de beeldende kunst.
De Flamenco Biënnale heeft voor haar activiteiten in het kader van het Kunstenplan 2017-2020 een subsidie aangevraagd van € 100.000 per jaar.
Artistiek-inhoudelijke kwaliteit
De commissie beoordeelt de artistiek-inhoudelijke kwaliteit als goed. De Flamenco Biënnale heeft een sterke missie en heldere artistieke visie en heeft dit in de afgelopen 10 jaar weten waar te maken middels een aansprekend, breed opgezet flamenco festival waar de wereldtop wordt gecombineerd met nieuwe ontwikkelingen. De organisatie zet sterk neer welke positie het binnen de discipline heeft en jaagt zelf nieuwe ontwikkelingen aan, zonder de traditie van het genre uit het oog te verliezen.
Daarbij wordt de komende periode meer ruimte gegeven aan een nieuwe generatie. Bestaande programmatische lijnen worden verder uitgebouwd, coproducties met toonaangevende culturele partners versterkt en samenwerking met Nederlandse artiesten wordt geborgd. Het festival wil duidelijk nieuwe ontwikkelingen tonen en richt zich ook op nieuwe makers en het experiment. Er spreekt tevens eigenheid uit de wijze waarop de organisatie buiten de symbiose tussen dans en muziek ook nieuwe en innoverende verbindingen aangaat met andere kunstdisciplines, met name de beeldende kunst. Het festival laat daarmee het genre in grote verscheidenheid zien.
De Intermezzo Flamenco heeft daarbij een verbindende functie tussen de festivaledities in de oneven jaren. Dit zorgt tevens voor meer continuïteit in het aanbod en geeft daarnaast ruimte voor aanvullend experiment, nieuwe makers en randprogrammering met amateurs. Door het grote nationale en internationale netwerk is de organisatie in staat grote namen op het podium te zetten, waarmee het programma onderscheidend is. In de programmering herkent de commissie dan ook veel vakkundige artiesten, vooral binnen de muziek. Door samenwerking met Nederlandse ensembles en musici laat de Flamenco Biënnale de kwaliteit van flamenco als niet-westerse muziekvorm zien en weet zo het publiek aan te spreken en te verrassen.
De commissie ziet in de aanvraag een investering in een zeer breed palet aan activiteiten, verspreid over meerdere disciplines en doelgroepen, in lijn met de ambities van het festival. De commissie is van mening dat de veelheid aan activiteiten en de ambitie om komende periode hierin nog een schaalvergroting te realiseren ten koste gaat van een duidelijke samenhang in het programma. Daarnaast worden de gemaakte programmakeuzes in de plannen niet helder onderbouwd op basis van de artistiek inhoudelijke visie van het festival. Tevens mist de commissie reflectie van de organisatie op de artistieke bijdrage van de flamencodans en vernieuwing daarbinnen voor de danssector in brede zin. Hierdoor wordt de positie die het festival inneemt binnen de danssector wat diffuus. Een duidelijker vertaling van de artistieke visie in de dansprogrammering zou eveneens tot de meer gewenste verdieping kunnen leiden.
Zakelijke kwaliteit
De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als ruim voldoende. De bedrijfsvoering van de organisatie is degelijk en geeft voldoende vertrouwen dat de voorgenomen programmering en het beoogde publiek de komende vier jaar bereikt worden.
De begroting is gebaseerd op resultaten uit het verleden en is daarmee in de ogen van de commissie realistisch en haalbaar. Het eigen vermogen van de organisatie draagt daarnaast bij aan het beeld dat de financiële risico’s voor de organisatie beperkt zijn, al is er geen visie op het opvangen van financiële risico’s geformuleerd. Ook de mix van inkomstenbronnen is realistisch, met een adequate balans tussen recette, uitkoopsommen, private en publieke fondsen. De organisatie weet veel eigen inkomsten te genereren en met name de publieksinkomsten die worden behaald geven de organisatie financieel een solide basis.
De voorgenomen professionaliseringslag, waarbij de Flamenco Biënnale van een freelance, projectgerichte organisatie groeit naar een continue organisatievorm, is gezien de ambities in voorgenomen activiteiten realistisch. De commissie ziet daarin echter ook een risico omdat dit vooral leidt tot schaalvergroting en minder tot verdieping. Daarnaast wordt deze schaalvergroting in de begroting opgevangen door een hogere subsidievraag, vergeleken met voorgaande periode leidt het niet tot hogere publieksinkomsten. De organisatie geeft aan dat er –ter ondersteuning- een zakelijk leider komt. Dat de huidige directeur zich daardoor meer op de artistieke leiding kan richten vindt de commissie een goede ontwikkeling. Dit geeft de organisatie een sterkere basis voor continuïteit en deze noodzakelijke verdiepingsslag waarop nu te weinig wordt gereflecteerd.
Het bestuur is op orde en de Governance Code Cultuur wordt toegepast. De organisatie reflecteert in de plannen niet op de diversiteit van personeelsbestand en bestuur, hetgeen gezien het internationale netwerk van de organisatie opvallend is.
Publiek
De commissie beoordeelt het criterium publiek als goed. De commissie vindt dat de Flamenco Biënnale een goed onderbouwd plan heeft voor het bereiken van publiek, het vasthouden en uitbreiden daarvan. Middels publieksonderzoek heeft de organisatie een goed beeld van haar publiek en onderscheidt daarin ook specifieke doelgroepen. Het festival mag zich dan ook verheugen in veel terugkerende bezoekers en een hoge zaalbezetting. De Flamenco Biënnale kan daarbij ook steunen op de grote naamsbekendheid en weet ook gedurende de rest van het jaar met de intermezzo concerten haar publiek op de been te krijgen bij de concerten die zij in heel Nederland organiseert.
Het marketingplan oogt professioneel en voorziet in een heldere strategie voor het bereiken van de doelgroepen die de organisatie onderscheidt. De doelstellingen zijn uitgewerkt in een communicatiestrategie waaraan concrete middelen en campagnes op een adequate wijze zijn gekoppeld. De communicatiemiddelen die herkenbaar en visueel aantrekkelijk zijn, dragen daartoe bij. De commissie waardeert de wijze waarop de organisatie nieuw publiek wil vinden via niet direct voor de hand liggende dwarsverbanden met andere partners, zoals de samenwerking met het Andalusisch Orkest. Ook de ambitie een meer cultureel divers publiek te bereiken door zich te richten op expats, toeristen en opleidingen vindt de commissie kansrijk. Desalniettemin vindt de commissie de voornemens van de Flamenco Biënnale in dit opzicht nog aan de bescheiden kant. Met het oog op de diversiteit van het publiek zou nog meer aandacht uit mogen gaan naar een publiek dat niet reeds bekend is met het genre.
Belang voor de stad: verbinding en spreiding
De commissie beoordeelt de verbinding met de stad als voldoende. Er is niet direct sprake van een verbinding met stedelijke vraagstukken. Wel gaat de organisatie een groot aantal verbindingen aan met de Amsterdamse cultuursector, met jonge makers, dansscholen, instellingen en podia.
De commissie beoordeelt de spreiding als goed. De organisatie is actief in de stadsdelen Oost, Noord en West en beweegt blijkens het plan ook mee met waar haar publiek te vinden is. Hiermee draagt de Flamenco Biënnale en draagt goed bij aan de stedelijke spreiding van het cultuuraanbod en het publieksbereik daarvan.
Conclusie
De commissie hecht grote waarde aan de verdiepingsslag die de organisatie de komende periode wil maken, maar vindt dit niet in lijn met de mate van schaalvergroting van de activiteiten ten opzichte van voorgaande periode. Deze schaalvergroting wordt door de organisatie daarbij voornamelijk opgevangen door een hogere subsidievraag en niet door hogere publieksinkomsten. De commissie adviseert de aanvraag van de Flamenco Biënnale Nederland te honoreren met een bedrag op een vergelijkbaar niveau van Amsterdamse projectsubsidies in de afgelopen periode, verhoogd met een bijdrage ten behoeve van de verdere ontwikkeling van de zakelijke organisatie. De commissie adviseert de aanvraag van de Flamenco Biënnale Nederland gedeeltelijk te honoreren met € 55.000 per jaar.