Orkater

Inleiding

Orkater is het grootste Amsterdamse muziektheatergezelschap en is al lang geworteld in de hoofdstad. Het gezelschap is een samenwerkingsverband van zo’n 100 acteurs, muzikanten, regisseurs, technici, schrijvers en ontwerpers op jaarbasis. Orkater ontwikkelt, produceert en presenteert nieuw geschreven en nieuw gecomponeerde muziek, theater en de meest uiteenlopende mengvormen daarvan. Eigenheid en artistieke onafhankelijkheid van de maker staan hoog in het vaandel. Het maken van eigen producties is de kernactiviteit, maar betrokkenheid en geestdrift gaan verder dan het eigen werk. Ervaring, deskundigheid en middelen worden beschikbaar gesteld aan niet-kapitaalkrachtige makers. Orkater is een geëngageerde en actieve pleitbezorger voor de collectieve belangen van de culturele sector in het algemeen en de podiumkunsten in het bijzonder.

In de periode 2017-2020 worden bestaande samenwerkingen verder geïntensiveerd en nieuwe samenwerkingen aangegaan, bijvoorbeeld met de verwelkoming van het collectief Lars Doberman in de vaste makerskern, met Amsterdam Sinfonietta, het Amsterdamse Bostheater en het Bijlmer Parktheater. Beeldende kunst zal een meer prominente rol gaan spelen binnen het werk van Orkater. Orkater maakt als coproducent producties mogelijk van jonge gezelschappen zoals Goldmund en ondersteunt initiatieven van jonge theatercollectieven (onder andere Nineties Productions).
Producties die gerealiseerd zullen worden zijn onder meer: Julius Caesar; Rumspringa (Orkater/De Nieuwkomers; A girl goes doo doo doo (Orkater/De Nieuwkomers; Lars Doberman en de vrouw; Candide, een coproductie met het Amsterdamse Bostheater/Oerol; Woiski, een coproductie met Bijlmer Parktheater; Lars Doberman en de natuur; Lost in the Greenhouse, een coproductie met Schouwburg De Lawei Drachten; De mens deugt; White poverty; Instant Love, een coproductie met Via Berlin en Ragazze Quartet en De onzichtbare Stad.

Orkater is in de periode 2013-2016 opgenomen in het Kunstenplan van de gemeente Amsterdam voor een bedrag van € 539.420 per jaar. Orkater vraagt in het kader van het Kunstenplan 2017-2020 een bijdrage aan van € 610.390 per jaar.

Artistiek-inhoudelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de artistiek-inhoudelijke kwaliteit als ruim voldoende. Orkater formuleert zowel een artistieke visie als een visie op talentontwikkeling. Deze laatste is volgens de commissie helder en sterk, met veel ruimte voor een jonge garde om aan hun eigen artistiek-inhoudelijk profiel te werken. De jonge makers leveren een concrete bijdrage aan een vernieuwende programmering binnen Orkater. Orkater profileert zich binnen de theatersector hiermee als stevig productiehuis en is daarmee onderscheidend.

De artistieke visie is minder uitgewerkt en vertaalt zich volgens de commissie niet in alle opzichten in een samenhangende programmering. Orkater onderneemt veel activiteiten en soms ontbreekt een heldere rode draad. Scherpe keuzes, op basis van een artistieke motivatie of maatschappelijke relevantie, lijken hier en daar te ontbreken, hetgeen naar mening van de commissie niet ten goede komt aan de consistente kwaliteit van de producties. Dit heeft ook consequenties voor de zeggingskracht van die producties: Orkater is een sterk merk, maar door de uitgebreide programmering voorziet de commissie dat de verwachting van het publiek mogelijk niet altijd zal aansluiten bij wat op het toneel wordt getoond.

De commissie heeft vertrouwen in het vakmanschap waarmee de producties tot stand komen. Er zijn gerenommeerde theatermakers aan Orkater verbonden. Tevens worden in het kader van talentontwikkeling nieuwe makers op een stevige manier begeleid. Bij de keuzes van de nieuwe makers worden risico’s genomen, hetgeen - met name bij De Nieuwkomers - leidt tot een spannende programmering die de commissie waardeert.

Zakelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als ruim voldoende. Orkater heeft een gezonde bedrijfsvoering die voldoende basis geeft om de voorgenomen programmering en het beoogde publiek de komende vier jaar te bereiken. De als bijlage meegestuurde begroting voor 2017-2020 is echter zeer summier opgesteld, waardoor deze voor de commissie niet goed op haalbaarheid te beoordelen is. Uit de begroting valt nauwelijks af te lezen waar middelen exact aan besteed worden. De organisatiekosten drukken volgens de commissie zwaar op de begroting. Orkater werkt met een groot aantal vaste medewerkers en medewerkers op projectbasis.

In de ogen van de commissie zijn de verschillende financieringsbronnen van Orkater divers en het eigen inkomstenpercentage relatief hoog. Van de totale inkomstenbronnen is het aandeel subsidies echter een groot deel van de totale begroting. Er wordt geen visie omschreven op hoe om te gaan met risico's. Orkater signaleert ook zelf dat de grote hoeveelheid activiteiten zwaar drukt op de organisatie en het budget, maar hieraan wordt geen heldere zakelijke conclusie verbonden. De commissie vindt dit een gemis, juist nu die grote hoeveelheid activiteiten ertoe leidt dat niet de gewenste consequente kwaliteit in de producties wordt behaald. De commissie is van mening dat een (ook ten opzichte van voorgaande periode) lager productieniveau hier verandering in kan brengen.

Het bestuur is op orde. De organisatie past de Governance Code Cultuur toe. Er is een visie op diversiteit van het personeelsbestand en het bestuur, maar een aanpak hiervoor wordt niet omschreven. Bovendien valt op dat de culturele diversiteit onder de nieuwe makers beperkt is.

Publiek

De commissie beoordeelt het criterium publiek als goed. Orkater heeft een heldere visie op en investeert in de duurzame opbouw van publiek. Daarbij is er aandacht voor het vasthouden, beter leren kennen en uitbreiden van publiek.

De organisatie heeft een helder beeld van de verschillende doelgroepen en bepaalt per productie welke doelgroep op welke manier kan worden aangesproken. Hiervoor is een stevige marketingaanpak ontwikkeld en is een stevig team opgezet. Uit het ondernemingsplan komt duidelijk naar voren dat Orkater weet waar de verbeterpunten liggen en welke acties gestaakt zullen worden, omdat ze niet effectief zijn gebleken. De commissie acht de plannen voor het uitbreiden van het publiek op zichzelf dan ook haalbaar, maar constateert anderzijds dat de veelheid en diversiteit binnen de programmering het lastig maken om de verwachtingen aangaande het publiek te managen. De organisatie moet zich met elke nieuwe voorstelling op de hiervoor beoogde doelgroep richten. De marketing probeert hier zoveel mogelijk op in te spelen.

De commissie is kritisch over de bijdrage die Orkater levert aan het bereiken van een cultureel divers samengesteld publiek in de stad. Hoewel de programmering zich leent voor het bereiken van een divers publiek, worden hiervoor geen concrete ambities of structurele acties ingericht. Ook de samenwerkingen die volgens het ondernemingsplan een bijdrage leveren aan het bereik onder een cultureel divers publiek hebben tot nog toe weinig opgeleverd, al wordt de samenwerking met het Bijlmer Parktheater de komende periode geïntensiveerd.

Belang voor de stad: verbinding en spreiding

De commissie beoordeelt de verbinding met de stad als voldoende. Orkater gaat een aantoonbare verbinding aan met de Amsterdamse cultuursector. Doordat het gezelschap zo'n grote rol speelt in het landelijke circuit, is het Amsterdamse profiel niet altijd even helder, maar verbetering hiervan heeft de aandacht van het gezelschap. Er is geen duidelijke verbinding met stedelijke vraagstukken, bewoners of wijken.

De commissie beoordeelt de spreiding als zwak. Orkater ontwikkelt slechts een zeer beperkt aantal activiteiten buiten het stadscentrum en stadsdeel Zuid en levert daardoor een beperkte een bijdrage aan de stedelijke spreiding van het cultuuraanbod en het publieksbereik daarvan.

Conclusie

De commissie is van mening dat de grote productieaantallen van Orkater een te wisselende kwaliteit van de voorstellingen tot gevolg heeft. De commissie meent dat met een (ook ten opzichte van voorgaande periode) lager productieniveau, een meer consistente kwaliteit behaald kan worden. De commissie adviseert daarom de aanvraag van Orkater gedeeltelijk te honoreren op het subsidieniveau van voorgaande periode met een bedrag van € 540.000 per jaar.