Perdu

Inleiding

Stichting Perdu staat voor poëzie en experiment, en wil de discussie, diversiteit en vernieuwing binnen de poëzie stimuleren en zichtbaar maken in Amsterdam. Vanuit de overtuiging dat poëzie een artistieke, sociale en maatschappelijke waarde heeft stimuleert de stichting haar omgeving deze waarden te onderzoeken. Perdu werd in 1984 opgericht als poëzieboekhandel De Verloren Tijd te Antwerpen en vestigde zich kort daarna in Amsterdam. Hier ontwikkelde de organisatie zich van boekhandel tot veelzijdig literair centrum. Met een theater, een uitgeverij, een boekhandel, literatuurprogramma's en een workshopaanbod wordt een publiek van schrijvers, lezers en luisteraars van poëzie bereikt. De komende jaren wil Perdu deze praktijk uitbreiden en de kwaliteit van de activiteiten optimaliseren.

Perdu positioneert zich als podium voor publieke optredens, nieuwe kennismakingen en kritische uitwisselingen, en participeert in de Amsterdamse letterensector via onder meer samenwerkingen met de lokale lettereninstellingen SLAA, School der Poëzie en Read My World. De organisatie stelt zich binnen deze sector te onderscheiden door zich specifiek te richten op discussie, vernieuwing, talentontwikkeling en experiment binnen het genre poëzie.

In 2017-2020 wil Perdu, naast de voortzetting van de huidige activiteiten, talentontwikkeling verdergaand stimuleren met nieuwe workshops over poëzie lezen en recenseren. Daarnaast zullen nieuwe redacteuren voor de programmering meer begeleiding krijgen bij wervend schrijven, presenteren en modereren. Voorts beoogt de organisatie haar positie in de literaire sector, zowel in Amsterdam als daarbuiten, te verstevigen en wil zij inhoudelijk en publicitair nauwer samenwerken met de partnerorganisaties. Perdu gaat een nieuw landelijk literatuuroverleg initiëren en wil haar bezoekers en zaalhuurders meer comfort bieden door vervanging van de tribune en het bouwen van een kleedkamer.

Perdu heeft het voornemen jaarlijks 45 tot 50 literatuurprogramma’s te organiseren, waarbij de nadruk ligt op diversiteit en vernieuwing. Perdu zoekt inhoudelijke aansluiting bij de actualiteit in de stad en bij de activiteiten van de partnerorganisaties. De gespecialiseerde uitgeverij zal nieuwe poëzievertalingen uitgeven in de verschillende reeksen, waaronder de Sporenreeks en het - onder een eigen stichting samengestelde - tijdschrift voor internationale literatuur Terras. De boekhandel biedt een uitgebreid poëzieassortiment, waar ook boeken worden verkocht voor andere organisaties. Daarnaast beheert zij een webshop en leidt haar website naar een poëzieplatform dat ook achtergrondinformatie over poëzie biedt. De literaire workshops worden uitgebreid met workshops over poëzie lezen en recenseren. In de gastprogrammering - circa 175 dagdelen zaalverhuur per seizoen - wordt ingezet op aansluiting bij de doelstelling van Perdu.

Perdu ontvangt in de periode 2013-2016 meerjarige subsidie vanuit het Kunstenplan van de gemeente Amsterdam voor een bedrag van € 109.880 per jaar. Voor de periode 2017-2020 vraagt de organisatie het AFK om een jaarlijkse bijdrage van € 160.000.

Artistiek-inhoudelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de artistiek-inhoudelijke kwaliteit als goed. Perdu geeft in de aanvraag een overtuigende artistiek-inhoudelijke visie weer en formuleert duidelijke, inhoudelijke plannen. Deze bouwen voort op de huidige koers, met een interessante verschuiving van reflectie en vernieuwing naar discussie - en nog steeds vernieuwing - binnen de poëzie. De verschillende functies podium, boekhandel, uitgeverij en workshops sluiten goed op elkaar aan, waardoor een onderscheidende programmering ontstaat met een duurzaam karakter. De commissie herkent in dit aanbod het artistiek-inhoudelijk profiel van Perdu, dat zich in de huidige kunstenplanperiode goed ontwikkeld heeft.

Ook het vakmanschap overtuigt. Perdu speelt naar mening van de commissie een belangrijke rol op het gebied van talentontwikkeling. Met onder andere aandacht voor onuitgegeven werk, workshops, ruimte voor jonge programmamakers en de belangrijke functie die Perdu voor jonge schrijvers vervult, biedt de organisatie interessante mogelijkheden op dit vlak. Stagiairs worden intensief begeleid en ook met de vele vrijwilligers is er goed contact middels regelmatige vergaderingen. Perdu biedt hen leerervaringen en fungeert als springplank naar banen of opleidingen in de literaire sector. Tegelijkertijd houdt de organisatie op deze manier een vinger aan de pols bij jongere generaties en actuele ontwikkelingen.

Perdu is voornemens meer aandacht te besteden aan diversiteitsvraagstukken, relaties met andere kunstvormen en internationale poëzie. Zeker op het gebied van diversiteit onderschrijft de commissie de urgentie hiertoe. De organisatie kan zich nog actiever inzetten om poëzie middels gerichtere programmering toegankelijker te maken voor een doelgroep van niet-westerse afkomst. Dit zou de - op zich voldoende - zeggingskracht verder versterken. De beoogde versterking van de aansluiting tussen actualiteit en programmering lijkt hier een goede stap in te zijn. Wat betreft de internationale ambities ziet de commissie, naast de genoemde focus op België, ook mogelijkheden voor uitwisseling met grote steden in andere landen.

Zakelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als goed. Er is sprake van realistische ambities en verwachtingen, die zijn vertaald naar een eveneens realistische, haalbare en goed onderbouwde begroting en organisatiestructuur. De gezonde bedrijfsvoering en positieve resultaten in de voorgaande jaren, bieden in dit opzicht vertrouwen. Uit de aanvraag spreekt een compacte en efficiënte organisatie met een duidelijke taakverdeling. Mede door de inzet van veel vrijwilligers zijn de personeelskosten beheersbaar. De beoogde extra bestedingen voor de komende jaren zijn zorgvuldig gemotiveerd en relevant. Een naar mening van de commissie goede mix van inkomstenbronnen wordt in de begroting helder gespecificeerd. De wijze waarop Perdu eigen middelen zoekt om de goed beargumenteerde verbouwing te realiseren valt daarbij te prijzen.

Het bestuur van Perdu onderschrijft de Governance Code Cultuur en evalueert het eigen functioneren. Wel constateert de commissie dat het bestuur, voor een organisatie die zo duidelijk in de samenleving staat, erg eenzijdig is samengesteld. Perdu toont zich hiervan bewust en schetst in het ondernemingsplan oplossingen om dit te verbeteren.

Publiek

De commissie beoordeelt het criterium publiek als ruim voldoende. De bescheiden groeiambities in het publieksbereik vindt de commissie realistisch. Door de sterke programmering en herhaling van succesvolle programma's is de herkenbaarheid van Perdu toegenomen. De organisatie weet haar trouwe achterban goed vast te houden met horizontale programmering, thematisch samenhangende activiteiten en terugkerende programmaformats. In het plan wordt een aanpak geschetst voor publieksuitbreiding door onder andere afwisseling in de activiteiten, gerichte samenwerking en professionalisering van de marketingstrategie, die naar mening van de commissie goed wordt onderbouwd. 
De drie doelgroepen: achterban, potentieel geïnteresseerden en vakgenoten worden goed beschreven en Perdu gaat het eerder gedane publieksonderzoek structureler aanpakken.

De commissie is positief over het feit dat Perdu de komende kunstenplanperiode een meer cultureel divers publiek wil bereiken. Uit het plan wordt niet geheel duidelijk op welke wijze de organisatie dit denkt te realiseren. In zijn algemeenheid wordt gesteld dat nieuwe doelgroepen worden betrokken door gerichte samenwerking met organisaties met een andere achterban dan die van Perdu zelf, maar welke organisaties dit op het gebied van diversiteit zijn wordt niet geconcretiseerd. De expertises van samenwerkingspartners als SLAA en Read My World lijken de commissie in dit opzicht geschikt om de drempel naar poëzie voor alle Amsterdammers te verlagen.

Belang voor de stad: verbinding en spreiding

De commissie beoordeelt de verbinding als voldoende. Perdu heeft geïnvesteerd in samenwerkingsverbanden en uit het plan spreekt goede kennis van en zicht op hetgeen er in de gehele letterensector speelt. De strategische locatie dichtbij andere uitgevers, (kunst)opleidingen en theaters heeft alles in zich om de ontwikkeling tot een bloeiende Amsterdamse poëziegemeenschap succesvol voort te zetten. Meer samenwerking met andere partijen dan de reguliere letterenorganisaties zou hier naar mening van de commissie een extra, interessante impuls aan kunnen geven.

In de sterke focus op talentontwikkeling ziet de commissie een duidelijk stedelijk belang, ondersteund door de uitgeverij en boekhandel. De commissie vindt de intentie tot nieuwe verbindingen met organisaties als Nieuw Dakota, De Appel en Frascati op het gebied van kunst en performance interessant. De plannen hiervoor zijn in het plan echter nog niet geconcretiseerd. Wel wordt een toelichting gegeven op het naar mening van de commissie eveneens positieve voornemen een nieuw literatuuroverleg te initiëren.

De spreiding beoordeelt de commissie als zwak. In de samenwerking op het gebied van festivals is een begin gemaakt om de activiteiten van Perdu meer over de stad te spreiden. De (beoogde) activiteiten op andere locaties, zoals de Tolhuistuin, versterken dit. Veel bezoekers komen uit stadsdelen buiten het centrum. In de periode 2017-2020 vinden nog vrijwel alle activiteiten en bezoeken in stadsdeel Centrum plaats.

Conclusie

De commissie adviseert de aanvraag van Perdu te honoreren voor het gevraagde bedrag van
€ 160.000 per jaar. De verhoging van het huidige bedrag wordt goed onderbouwd met nieuwe activiteiten, toename van het volume van de huidige activiteiten en uitbreiding van het aantal uren van de communicatiemedewerker.