Poldertheater
Inleiding
Poldertheater streeft ernaar om elke Amsterdamse middelbare scholier een theaterervaring te bieden door een op maat gemaakt traject van workshops en een voorstelling. De in 2000 opgerichte organisatie werkt sinds 2005 gericht met jongeren, en sinds 2011 met een steeds coherenter aanbod op het gebied van talentontwikkeling en cultuureducatie. Een belangrijk uitgangspunt is daarbij om ook het cultureel burgerschap van doelgroepen die op dit vlak extra aandacht kunnen gebruiken te versterken: praktijkonderwijs (pro)- en vmbo-leerlingen.
Tekst is het uitgangspunt van de producties, maar de afgelopen jaren is meer geïnvesteerd in toegankelijkheid door completere ensceneringen met een grotere rol voor beweging, muziek en projecties. De herkenbaarheid wordt verder versterkt doordat de voorstellingen gemaakt en gespeeld worden met leeftijdsgenoten van de leerlingen in het publiek dat bestaat uit leerlingen van het pro, vmbo, havo en vwo. De voorstelling is een mix van puur artistieke elementen en elementen waarvan leerlingen iets kunnen leren. Het kunstzinnig en vormend theater dat ontstaat levert gespreksstof op voor verdere vorming. Poldertheater profileert zich met aanbod gericht op scholieren waarin gewerkt wordt met peers, eigen of zelf bewerkte teksten.
De beoogde activiteiten voor 2017-2020 zijn:
1. Een jaarlijks gespreid bereik van 20 tot 25 Amsterdamse middelbare scholen van alle opleidingsniveaus met het theater- en workshopaanbod.
2. Verdere verbetering van de aansluiting van de activiteiten bij het publiek door verdieping en verbreding ervan met onder andere actieve reflectielessen, de introductie van kwetsbare thema’s en nieuwe soorten voorstellingen.
3. Doorontwikkeling van de doorlopende leerlijn theater voor het pro en het vmbo, met specifiek aanbod per jaarlaag.
4. Groei van het aantal jaarlagen en klassen per school door deze leerlijn en daarnaast uitbreiding van het scholennetwerk tot een totaal publieksbereik van gemiddeld 2500 leerlingen per jaar.
5. Het versterken van de organisatie en zo de ontwikkeling van het potentieel als sterke Amsterdamse cultuureducatie-aanbieder.
In 2013-2016 ontvangt Poldertheater jaarlijks € 63.510 meerjarige subsidie vanuit het Kunstenplan van de gemeente Amsterdam. Voor de periode 2017-2020 vraagt de organisatie het AFK om een jaarlijkse bijdrage van € 133.917.
Artistiek-inhoudelijke kwaliteit
De commissie beoordeelt de artistiek-inhoudelijke kwaliteit als goed. Uit de aanvraag spreekt een overtuigende visie op cultuureducatie die helder wordt vertaald naar een werkwijze voor het voortgezet onderwijs. Het artistieke aanbod is gedifferentieerd, en heeft voor het pro en vmbo vooral een toegepast en voor havo en vwo een meer verdiepend karakter. De verhouding tussen de vraag van de school en de inzet van de eigen kwaliteit en kunstzinnige expertise is naar de mening van de commissie goed. Eerdere twijfel over de geschiktheid van teksttheater voor het vmbo die de Amsterdamse Kunstraad in het advies voor de kunstenplanperiode 2013-2016 uitte, heeft de organisatie weten te weerleggen. Dit door dicht bij de belevingswereld van de leerlingen geschreven theaterstukken en een sterk groeiend bereik van deze doelgroep. De werkwijze met peer educators, leeftijdsgenoten en rolmodellen als medemaker en speler, en de behandeling van actuele thematieken versterkt de aansluiting bij de doelgroep. Dit resulteert in een sterke zeggingskracht.
Het vakmanschap spreekt uit zowel de voorstellingen, de randprogrammering waarin deze opgenomen zijn als de kwaliteit van talentontwikkeling. De manier waarop de organisatie haar plannen voor de toekomst vormgeeft in een onderscheidend aanbod met een duidelijke eigen signatuur, draagt ook bij aan het vakmanschap. De commissie is positief over de manier waarop het aanbod in de komende periode wordt uitgebouwd. Het behandelen van kwetsbare thema’s en het initiëren van nieuwe typen voorstellingen, vormen daarvan een overtuigend onderdeel. Eerdere kwalitatief overtuigende vertalingen van klassiek teksttoneel naar de actualiteit bieden vertrouwen. Met de ontwikkeling van een doorlopende leerlijn krijgen de activiteiten een structureler karakter en weet Poldertheater scholen voor langere tijd aan zich te binden.
Hoewel de commissie de vergroting van sociale en communicatieve vaardigheden bij leerlingen belangrijke aspecten in het leerproces acht, benadrukt zij wel dat deze niet zwaarder moeten gaan wegen dan de kennismaking met theater als kunstvorm, het cultureel burgerschap en de talentontwikkeling.
Zakelijke kwaliteit
De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als ruim voldoende. Afgaande op de meerjarenbegroting stelt zij dat het Poldertheater een kosteneffectieve organisatie is. De huisvestingskosten zijn laag. De gefaseerde stijging van de totale begroting ten opzichte van de huidige periode wordt voldoende onderbouwd. Dit geldt ook voor de dure werkwijze - met bijvoorbeeld twee docenten voor de klas - om de doelgroep met kwalitatief goed aanbod te bereiken. De organisatie stelt in het plan dat door de groei van het aantal voorstellingen en workshops, de afgelopen twee jaar de grenzen van de huidige organisatie zijn bereikt. De cijfers over het bereik van leerlingen bevestigen dit, en de stijging in beheerslasten tussen 2015 en 2017 is in dit opzicht begrijpelijk. Gedurende 2017-2020 blijven de beheerslasten constant. De commissie vindt het van belang dat de personele beheerslasten niet stijgen in verhouding tot de personele activiteitenlasten.
De publieksinkomsten stijgen in de meerjarenbegroting 2017-2020 in de ogen van de commissie ruim voldoende ten opzichte van de groei van de activiteiten. De commissie constateert echter dat de sponsorinkomsten nauwelijks - en de inkomsten uit private middelen niet - toenemen. Van een vaste, belangrijke speler in het veld als Poldertheater verwacht de commissie een langetermijnvisie op de financieringsmix. Om de grote afhankelijkheid van AFK-subsidie te verkleinen, kan ambitieuzer ingezet worden op het genereren van eigen inkomsten. De commissie merkt op dat het eigen vermogen laag is en mee dient te groeien om de risico’s te beperken. Mogelijk kan zakelijke coaching of kennisuitwisseling dit onderdeel van de organisatie versterken, aanvullend op de door de commissie positief beoordeelde voorgenomen uitbreiding met deskundigen op het gebied van verkoop, educatie en communicatie.
Poldertheater volgt de Governance Code Cultuur, en stelt met een cultureel divers personeelsbestand een goed voorbeeld.
Publiek
De commissie beoordeelt het criterium publiek als zeer goed. Poldertheater heeft in de periode 2013-2016 succesvol geïnvesteerd in intensieve samenwerking met het voortgezet onderwijs en in het bijzonder met het pro- en vmbo onderwijs. De doorontwikkelde, succesvolle aanpak om de soms complexe doelgroep te enthousiasmeren, heeft geleid tot een sterke groei van het bereik van deelnemers. De commissie is positief over de aandacht voor zowel het vasthouden van bestaande deelnemers als voor de uitbreiding met nieuwe scholen. Door het werken met jonge professionals, gerichte samenwerkingen en het inzetten van peers, is er voortdurend aandacht om de aansluiting bij de doelgroep te behouden en de leerlingen beter te leren kennen. De docenten zijn met hun diverse culturele achtergronden representatief voor de samenstelling van de Amsterdamse bevolking en daarmee goede rolmodellen voor de leerlingen. Ook wordt gedifferentieerd aanbod ontwikkeld voor verschillende schooltypes. Uit de uitwerking van dit maatwerk spreekt goede kennis van de variaties binnen de brede doelgroep van jongeren. Regelmatig vindt publieksonderzoek plaats via evaluaties en nagesprekken. De samenwerking en contact met het onderwijsveld en met initiatieven waar veel jongeren komen, zoals het Go!Go!Go! Festival, overtuigt.
De ambitie om het publieksbereik te verdubbelen ten opzichte van de periode 2013-2016 acht de commissie ambitieus, maar in principe haalbaar. Dit op basis van de huidige gestage groei, gerichte uitbreiding van de organisatie en het overtuigende ondernemersplan, dat investeringen op de lange termijn beschrijft in het pro- en vmbo onderwijs. Vanuit een overtuigende visie levert Poldertheater een belangrijke bijdrage aan het bereik van een cultureel divers Amsterdams publiek op het gebied van cultuureducatie en talentontwikkeling.
Belang voor de stad: verbinding en spreiding
De commissie beoordeelt de verbinding als goed. Zij constateert dat er sprake is van relevante coalities die een toegevoegde waarde hebben. Deze zijn in het plan helder beschreven. In de samenwerking met het onderwijs wordt een verbinding met de stedelijke samenleving gelegd. Daarnaast wordt rond audities samengewerkt met diverse culturele partijen als theaters, jeugdtheaterscholen en met DEGASTEN. Met partner LostProject worden artistiek interessante coproducties beoogd, die zowel voor beide spelersgroepen als hun achterban een meerwaarde hebben en waarschijnlijk nieuw publiek trekken.
De spreiding beoordeelt de commissie als goed. Poldertheater heeft de afgelopen jaren geïnvesteerd in een relatie op lange termijn met het pro- en vmbo onderwijs. Deze heeft de verbinding met de Amsterdamse samenleving op een bewonderingswaardige manier versterkt. Op het centrum na is er aanbod op diverse scholen in alle Amsterdamse stadsdelen, waar Poldertheater leerlingen met theater in aanraking brengt. Zo bevordert de organisatie hun cultureel burgerschap; zowel als kunstvorm als gericht op talentontwikkeling en de doorstroming naar het kunstonderwijs.
Conclusie
De commissie adviseert de aanvraag van Poldertheater te honoreren voor een bedrag van € 110.000 per jaar. Dit is een lager bedrag dan is aangevraagd. Poldertheater heeft de potentie om meer eigen inkomsten te verwerven. Vanuit de onder zakelijke kwaliteit genoemde ontwikkeling van een langetermijnvisie op de financieringsmix, ziet de commissie mogelijkheden om de grote afhankelijkheid van AFK-subsidie gedurende de komende Kunstenplanperiode te verlagen.