Stichting Nieuwe Helden

Inleiding

Nieuwe Helden, met artistiek leider Lucas de Man, creëert kunstprojecten en urban actions voor de publieke ruimte. Het werk bevindt zich op het snijpunt van artistieke vernieuwing en maatschappelijke bewogenheid. Gezocht wordt naar wat de rol en de positie zijn van de hedendaagse kunstenaar in de samenleving. Nieuwe Helden is gedreven door de wens iets te veroorzaken in de wereld, vanuit de drang iets te creëren dat mensen raakt en hen dichter bij elkaar brengt. In de steeds groter en complexer wordende Europese steden waar de sociale cohesie afbrokkelt en de publieke ruimte steeds meer een anonieme consumptiegerichte marktplaats wordt, ziet Nieuwe Helden meer dan ooit nood aan ontmoeting: momenten waarop je jezelf, een ander en de wereld tegenkomt zodat het je raakt in je eigen zoektocht. De plek bij uitstek waar je het niet weten, het zoeken en het zijn kan delen is de publieke ruimte; elke plek - binnen en buiten - die publiek toegankelijk is. Nieuwe Helden ziet de hedendaagse kunstenaar daarbij als iemand die midden in de maatschappij staat en niet enkel bezig is met maken, maar ook met verbinden, organiseren, inspireren en begeleiden, vanuit diverse achtergronden en interessegebieden of disciplines. Nieuwe Helden noemt hen dan ook creators bouwend aan een verzameling projecten en acties die steeds in andere vormen, op verschillende plekken, met steeds een nieuw publiek de dialoog aangaan.

Het werk van Nieuwe Helden is te verdelen in Kunstprojecten, Urban Actions en Togather. Kunstprojecten bestaan uit meerdere artistieke onderdelen en variëren van theatervoorstellingen tot installaties en stadsprojecten voor een zeer divers publiek. De projecten zijn multidisciplinair en komen tot stand in samenwerking met meerdere partners en verschillende creators. Urban Actions zijn korte stedelijke interventies. Onder Togather schaart Nieuwe Helden tenslotte alle activiteiten waarmee de organisatie verbindingen legt rondom de projecten.

Stichting Nieuwe Helden vraagt een meerjarige subsidie aan voor de periode 2017-2020 om rond de projecten meer ruimte te creëren om te ondernemen. Het is de ambitie de komende jaren met een internationaal netwerk van creators projecten en acties te ontwikkelen die momenten van ontmoeting veroorzaken. In de komende periode bouwt de stichting aan het verder uitdiepen van het repertoire en het aangaan van nieuwe opdrachten. Tevens worden vijf nieuwe projecten ontwikkeld waarvoor Nieuwe Helden vijf nieuwe werelden induikt, uitgebreid research doet en samenwerkt met verschillende creators en heel diverse partners. De projecten bestaan uit meerdere artistieke onderdelen die elk op zich de komende jaren verkocht, getoond en beleefd kunnen worden door een divers publiek op verschillende locaties in de stad. Nieuwe Helden wil daarnaast de komende periode meer ruimte en tijd creëren voor een professionaliseringsslag; dit vergt investering in projectleiding, project relations en marketing rondom de projecten. Tevens is de ambitie de internationale positie te versterken, onder andere door het tot stand brengen van internationale samenwerkingen.

Stichting Nieuwe Helden vraagt voor de activiteiten in het kader van het Kunstenplan 2017-2020 een subsidie van € 150.000 per jaar.

Artistiek-inhoudelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de artistiek-inhoudelijke kwaliteit als goed. Stichting Nieuwe Helden, rondom de talentvolle Lucas de Man, geeft in de plannen blijk van een heldere artistieke motivatie voor de plannen voor komende kunstenplanperiode. Op basis van een bijzondere kijk op de wereld en inspirerende visie op de toekomst verkent Nieuwe Helden op vernieuwende wijze artistieke wegen. Interdisciplinair werken is daarbij vanzelfsprekend, en de commissie is van mening dat Nieuwe Helden die grenzen van de verschillende disciplines op een onderscheidende wijze opzoekt. Met pionieren binnen de domeinen van kunst, technologie en maatschappij, waarbij theatraliteit toch onmiskenbaar het primaat blijft, heeft Nieuwe Helden een eigen positie binnen de sector veroverd. De drijfveren van Lucas de Man zelf zijn herkenbaar in de plannen die engagement, gedrevenheid, ondernemerschap en vernieuwing uitademen.

Ondanks de sterke artistieke motivatie voor de producerende activiteiten, interventies en de gekozen locaties die uit de plannen spreekt, oogt de artistieke visie wel erg breed. Hierdoor wordt de samenhang van de activiteiten en de onderliggende inhoudelijke lijn niet geheel duidelijk en ziet de commissie een risico van versnippering, dat zich ook in het werk van de afgelopen periode soms manifesteert. De plannen voor de theatrale interventies, die uit de Man’s motivatie voortkomen, zijn naar het oordeel van de commissie oorspronkelijk, prikkelend en geestig. De commissie verwacht dan ook dat deze een grote zeggingskracht zullen hebben voor het publiek.

Met de inhoud van de projecten weet Nieuwe Helden het publiek heel direct aan te spreken. Het publiek wordt daadwerkelijk tot deelgenoot gemaakt, met een grote impact tot gevolg, hoe klein de interventie ook kan zijn. Dat de confrontatie plaats vindt in de openbare ruimte draagt daartoe bij. De commissie vindt dit van groot vakmanschap getuigen. Omdat de interventies zo duidelijk passen in de openbare ruimte, lijkt de stap naar het maken van een grote zaal productie niet direct vanzelfsprekend. De commissie wijst erop dat dit een andere wijze van regie vraagt, maar dat uit de plannen niet blijkt hoe hier invulling aan wordt gegeven. Bij de realisatie van de plannen is dit een aandachtspunt.

Zakelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als ruim voldoende. De commissie vindt dat Nieuwe Helden zich in zakelijk opzicht ondernemend en vernieuwend opstelt. De organisatie weet met die houding een solide basis te creëren voor het realiseren van de activiteiten voor komende periode. De bedrijfsvoering oogt gezond. Via innovatieve methoden worden verschillende inkomstenbronnen aangesproken, ook uit onverwachte hoeken.

Er is door de werkwijze van Nieuwe Helden sprake van een realistische mix van inkomsten en het doelpercentage eigen inkomsten is gezond. De gevraagde subsidie voor de periode 2017-2020 wordt volgens de organisatie dan ook voornamelijk ingezet om rond de projecten nog meer ruimte te creëren om te ondernemen. Uit de aanvraag is duidelijk af te lezen dat de organisatie flexibel mee kan laveren met de mogelijkheden die zich rondom elk project voordoen en daarmee ook in kan spelen op coalities met nieuwe samenwerkingspartners en nieuwe financieringskansen. De commissie vindt deze fluïde wijze van opereren goed passen binnen het artistiek profiel van Nieuwe Helden.

Daarbij ademen de plannen ook daadwerkelijk ruimte om te innoveren, waarmee zonder vooraf alles vast te leggen in een meerjarenaanpak, een zekere financiële basis niet uit het oog wordt verloren. Tevens geeft dit de organisatie de gelegenheid om te kunnen anticiperen op eventuele risico’s. De gemiddelde begroting voor de komende periode is fors hoger dan het gemiddelde in voorgaande jaren; duidelijk is dat Nieuwe Helden meer wil investeren in professionalisering van de organisatie. Dit vindt de commissie terecht, omdat Nieuwe Helden afgelopen jaren veel met relatief weinig middelen heeft gedaan en toe is aan een volgende stap.

Onduidelijk is echter hoe in de begroting de personele kosten zijn opgebouwd. Ook de verdeling in kosten tussen artistieke en zakelijke directie lijkt nogal uit verhouding. Ondanks dat de commissie waardering heeft voor de wijze waarop de subsidie actief wordt ingezet om andere financieringsbronnen aan te spreken, bevreemdt het haar wel dat Nieuwe Helden ten opzichte van voorgaande jaren niet meer ambitie heeft om meer publieksbereik en publieksinkomsten te behalen, zeker gezien het ondernemende uitgangspunt van de organisatie. Daarmee is de gevraagde subsidie binnen het Kunstenplan nu uit verhouding met het beoogde publiek in Amsterdam.

Nieuwe Helden leeft de Governance Code Cultuur na en zit momenteel in de overgang van een bestuursmodel naar een Raad van Toezichtmodel. In de aanvraag wordt de motivatie hiervoor echter niet toegelicht. De organisatie heeft in de plannen een visie op de culturele diversiteit van het personeelsbestand en het toezicht geformuleerd.

Publiek

De commissie beoordeelt het criterium publiek als ruim voldoende. Nieuwe Helden heeft een visie op publiek die integraal verbonden is met de artistieke motivatie achter de plannen. De artistieke inhoud en de marketinginspanningen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Er worden slimme verbindingen gelegd rondom de thematiek van afzonderlijke projecten om publiek hiervoor te bereiken. De omgang met een diversiteit aan doelgroepen die fluctueert naar de aard van de projecten, verklaart ook waarom er geen eenduidige doelgroepen door de organisatie zijn benoemd. Verdieping in een specifieke doelgroep gebeurt wanneer het project daarom vraagt. Het te benaderen publiek en de inspanningen daarvoor worden vanuit de inhoud bepaald. Hierdoor weet Nieuwe Helden ook een hele brede doelgroep te bereiken, maar zal het in de ogen van de commissie lastig zijn deze duurzaam vast te houden.

De innovatieve wijze waarop de organisatie de projecten met de op maat ingerichte publieksbenadering in elkaar laat grijpen vindt de commissie echter zeer overtuigend. De manier waarop dit in de plannen is beschreven is krachtig, innovatief en eigentijds en wekt vertrouwen in het resultaat. Daarbij is wel opvallend dat in de plannen niets gezegd wordt over culturele diversiteit. Juist vanwege de diversiteit aan thematiek, die grotendeels gedreven wordt door inspiratie uit de stad, had de organisatie zich er meer rekenschap van kunnen geven dat hier een wereld te winnen valt.

Daarnaast ogen de publieksaantallen voorzichtig ingeschat. De commissie is zich ervan bewust dat het publieksbereik van interventies in de openbare ruimte niet gemakkelijk te kwantificeren is en dat impact niet noodzakelijk gelijk staat aan veel publiek. Ze is echter van mening dat uit het plan meer ambitie had mogen spreken met betrekking tot de samenstelling en omvang van het publiek voor het geheel aan activiteiten, vooral ook in het licht van de grote waarde die Nieuwe Helden in zijn werk hecht aan een dialoog met een (steeds ook nieuw) publiek, aan publieke toegankelijkheid en de verbinding met de publieke ruimte.

Belang voor de stad: verbinding en spreiding

De commissie beoordeelt de verbinding met de stad als voldoende. De thematiek die Nieuwe Helden voor de verschillende projecten inspireert is maatschappelijk geëngageerd en verbonden met grootstedelijke problematiek, al is deze niet per se Amsterdams van aard. De interventies in de openbare ruimte linken daarbij wel duidelijk met de stad. Waar Nieuwe Helden met het grootste aandeel activiteiten neerstrijkt, in stadsdeel Noord, wordt een duidelijke coalitie gesloten met de Tolhuistuin. Verdere structurele coalities in de stad zijn echter beperkt en ook niet erg divers. De commissie heeft de verwachting dat met de structurelere band van Nieuwe Helden met Amsterdam in komende periode de mogelijkheden voor coalities binnen de stad nog meer kunnen worden benut en dat de organisatie daarbij een initiator en inspirator kan zijn.

De commissie beoordeelt de spreiding als goed. Het grootste aandeel aan activiteiten van Nieuwe Helden vindt plaats in stadsdeel Noord, maar de organisatie is daarnaast actief in alle stadsdelen. Daarmee wordt op een goede wijze bijgedragen aan de spreiding van het cultuuraanbod en publieksbereik ervan.

Conclusie

De commissie oordeelt dat de gevraagde subsidie in het kader van het Kunstenplan 2017-2020 wordt gevraagd niet in verhouding is met het te verwachten publieksbereik in Amsterdam. De commissie adviseert de aanvraag van Stichting Nieuwe Helden gedeeltelijk te honoreren met een subsidiebedrag van € 130.000 per jaar.