World Opera Lab

Inleiding

World Opera Lab maakt interculturele operavoorstellingen, doet onderzoek en geeft workshops. In de voorstellingen van World Opera Lab, wordt het cultureel erfgoed van verschillende culturen verbonden aan meesterwerken uit het operarepertoire. De organisatie wil recht doen aan de diversiteit van Amsterdam en de canon interpreteren voor een nieuw publiek. Met haar voorstellingen wil World Opera Lab een poëtisch beeld geven van een pluriforme samenleving en een platform voor creatieve dialoog bieden. In plaats van terug te grijpen naar een nostalgisch idee van Europees klassiek erfgoed, wordt er gericht op een gedeelde nieuwe traditie. Cultureel erfgoed speelt een cruciale rol in het werk. Door verbindingen te leggen tussen tradities, wil World Opera Lab gemeenschappelijke geschiedenis en cultuur voelbaar maken.

In de periode 2017-2020 wil World Opera Lab, naast nieuwe projecten, haar bestaande activiteiten uitbreiden en deze elkaar laten versterken. Het draagvlak in de wijken en bij instellingen zal verder uitgebouwd worden. Daarnaast is het doel om een groter publiek te bereiken en de dialoog met meer gemeenschappen te voeren. Om deze doelen te bereiken zal het werkveld uitgebreid worden naar andere stadsdelen, met name stadsdeel Oost en Nieuw-West.  Het streven is om per jaar een grote laagdrempelige interculturele opera in de openlucht te maken, waar de dialoog en gemeenschappen centraal staan in één intieme theatervoorstelling.  De theaterproducties zullen experimenteel zijn en complexe thema’s aansnijden. Met opera interventies wil de stichting snel op actualiteiten reageren; een vorm van produceren waar de stichting ervaring mee heeft in het buitenland. Voor de komende jaren heeft World Opera Lab de wens om met de producties een rol te spelen in het debat over migratie en samenleven.

World Opera Lab verwacht in de komende kunstenplanperiode duurzame allianties aan te gaan met instellingen die zich richten op klassieke muziek en opera. Daarnaast wil zij internationale samenwerkingen aangaan met organisaties die culturele diversiteit nastreven  en met traditionele muziekdrama-groepen.

In het kader van het Kunstenplan 2017-2020 vraagt World Opera Lab een subsidiebedrag van
€ 125.000 per jaar.

Artistiek-inhoudelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de artistiek-inhoudelijke kwaliteit als voldoende.  In het plan wordt een duidelijke visie verwoord die een beeld geeft van de artistiek-inhoudelijke ontwikkelingen die de organisatie beoogt op de langere termijn, in relatie tot de positie die zij inneemt binnen de discipline. De wijze waarop opera en wereldmuziek vervlochten worden is weloverwogen en origineel. De samenwerking met het Andalusisch orkest is daar een mooi voorbeeld van. Thema’s worden gekoppeld aan maatschappelijk relevante kwesties waarbij de artistieke benadering steeds toegankelijk en open is. Daar heeft de commissie waardering voor.

De commissie is ook kritisch. De stichting is voortgekomen uit Les Autres Muziektheater. Dit gezelschap is nog niet zo lang geleden, na een periode van weinig activiteit, van koers gewijzigd en actief geworden als World Opera Lab. Dit voorjaar is de tweede productie van World Opera Lab gerealiseerd en momenteel wordt gewerkt aan een derde productie. Het track record van World Opera Lab is beperkt en mede daarom is de commissie van mening dat de ambitieuze plannen niet realistisch en haalbaar zijn ingeschat. Er is een substantieel groter aantal producties gepland dan tot nu toe is gerealiseerd, in een aanzienlijk korter tijdsbestek. Naast grote producties worden ook nog veel kleinere initiatieven ontwikkeld. Deze kleine projecten maken het geheel aan activiteiten diffuus  en onoverzichtelijk, te meer daar ze allemaal nog opgezet moeten worden en niet in het verlengde liggen van wat er al is gedaan, noch deel uitmaken van randprogrammering of aansluiten op samenwerking met partners. Daarbij merkt de commissie op dat er naast de interessante samenwerking met het Andalusisch Orkest nog veel meer kansen liggen voor samenwerking met diverse instellingen.

De commissie heeft vertrouwen in het vakmanschap van artistiek leider Miranda Lakerveld. Dat geldt ook voor het Andalusisch Orkest waarmee World Opera Lab verder gaat samenwerken. De kwaliteit van de artistieke uitvoering is afhankelijk van nog veel meer mensen en partijen dan enkel deze twee. De commissie vindt het een mooi idee om zangers zonder theaterervaring te betrekken in de producties en daarmee ook participatie een plaats te geven, maar dit heeft wel invloed op de kwaliteit van de uitvoering. World Opera Lab weet zich te onderscheiden en ook iets toe te voegen aan het genre door de sociaal-maatschappelijke insteek van haar projecten. Dit bevordert de zeggingskracht; het heeft de potentie een breed en divers publiek aanspreken en in aanraking brengen met muziektheater.

Zakelijke kwaliteit

De commissie beoordeelt de zakelijke kwaliteit als zwak.  Het ondernemingsplan is artistiek-inhoudelijk goed verwoord en helder uitgewerkt, maar getuigt in de ogen van de commissie in zakelijk opzicht van weinig ondernemingszin en is summier onderbouwd. Een duidelijke visie ontbreekt. Opvallend zijn de hoge beheerslasten en het gemis aan investering in marketing en communicatie in de begroting. Er wordt ingezet op een substantiële schaalvergroting van de organisatie, die vooral gedragen moet worden door de beoogde subsidie van het AFK. De organisatie wil nieuwe manieren van ondernemen ontwikkelen, maar wat dat precies inhoudt blijft onderbelicht. In eerste instantie wordt ingezet op samenwerkingsverbanden. World Opera Lab geeft aan ambities te hebben op het gebied van fondsenwerving en sponsoring, maar ook hierop mist een toelichting.

De aanvraag geeft geen goed zicht op de prestaties van de afgelopen periode en de wijze waarop deze geleverd zijn. Er is sprake van een gebrekkige administratie hiervan in de jaarcijfers en bestuursverslagen van de afgelopen periode, en het ondernemingsplan bevat weinig zakelijke informatie. De commissie mist hiermee een grond voor de ambities in de komende periode en heeft onvoldoende vertrouwen in het vermogen van de organisatie om die te realiseren.

World Opera Lab werkt met een bestuur. In de aanvraag wordt niet ingegaan op de verdeling van taken en bevoegdheden tussen het bestuur, de directie en de rest van de organisatie. Uit de jaarverslagen wordt niet duidelijk of het bestuur zijn eigen functioneren jaarlijks evalueert. De organisatie heeft, in het verlengde van haar activiteiten, een concrete visie en aanpak op de culturele diversiteit van het personeelsbestand en het toezicht.

Publiek

De commissie beoordeelt het criterium publiek als voldoende.  Het is moeilijk in te schatten of de voornemens voor 2017-2020 in het verlengde liggen van eerder publieksbereik, omdat er tot nu toe slechts een beperkt aantal projecten is gerealiseerd (in de opzet van World Opera Lab) en de organisatie een substantiële groei wil realiseren. Er is wel een duidelijke samenhang tussen het beoogde bereik van publiek en de voorgenomen programmering. De commissie heeft waardering voor het cultureel diverse publiek dat de organisatie weet te bereiken en te betrekken. De thema’s kunnen een breed en ook nieuw publiek aanspreken. Bovendien vindt de commissie het een sterk idee om draagvlak voor voorstellingen te genereren door bij het productieproces specifieke doelgroepen te betrekken. Echter, de strategie om potentiële doelgroepen te bereiken is niet uitgewerkt. Met het oog op de huidige beperkte activiteit van de organisatie op social media zoals Facebook, heeft de commissie geen vertrouwen in de inzet van social media voor een groot bereik.

Belang voor de stad: verbinding en spreiding

De commissie beoordeelt de verbinding van World Opera Lab met Amsterdam als goed. De organisatie weet zich breed te verbinden met de stad door middel van samenwerking met bijvoorbeeld het Andalusisch Orkest. Ook verbindt het zich met stedelijke vraagstukken, bewoners en de buurt waarin ze actief is.

De commissie beoordeelt de spreiding als goed.  De aanvrager is gevestigd is stadsdeel Nieuw-West en is in Amsterdam voornamelijk actief in dat stadsdeel en in stadsdeel West. Slechts een klein percentage van de activiteiten vindt plaats in stadsdeel Centrum of stadsdeel Zuid.

Conclusie

De commissie adviseert de aanvraag van World Opera Lab niet te honoreren.